رصدخانه
رَصدخانه (observatory)
جایگاه یا تجهیزاتی برای رصد یا مشاهدۀ پدیده‌های اخترشناختی. سابقۀ ایجاد رصدخانه‌های جدید به زمان اختراع تلسکوپ بازمی‌گردد. رصدخانه‌ها ممکن است در زمین مستقر باشند، با هواپیما حمل شوند، مانند ماهواره‌ها در مدار قرار گیرند، یا در ایستگاه‌ها و شاتل‌های فضایی مستقر شوند. در حدود ۱۰۰۰م، تأسیس رصدخانه در غرب آسیا متداول شد، سپس در اروپا نیز رصدخانه‌ها راه‌اندازی شدند. رصدخانۀ مراغه در ۱۲۵۰م، و رصدخانۀ سمرقند در ۱۴۰۰م، از معتبرترین رصدخانه‌های جهان در زمان خود بودند. رصدخانه‌ای که در ۱۵۷۶ در جزیره وِن[۱] دانمارک برای تیکو براهه[۲] ساخته شد، کامل بود، ولی فقط تا ۱۵۹۷ دوام آورد. چندی بعد رصدخانه‌هایی در پاریس (۱۶۶۷)، گرینویچ (رصدخانۀ سلطنتی گرینویچ[۳]، ۱۶۷۵)، و کیو[۴] انگلستان ساخته شد. بیشتر رصدخانه‌های ابتدایی در نزدیکی شهرها قرار داشتند، اما با پیدایش تلسکوپ‌های بزرگ، دسترسی به آسمان صاف با نور زمینۀ اندک و درنتیجه، تأسیس رصدخانه در جایگاه‌های مرتفع و دوردست ضرورت پیدا کرد. قوی‌ترین تلسکوپ‌های نوری که آسمان را زیر نظر دارند در نقاط زیر مستقر شده‌اند: مائونا کیا[۵]ی هاوایی[۶]، مانت پالومار[۷] کالیفرنیا[۸]، رصدخانۀ ملی کیت پیکِ[۹] آریزونا، لا پالما[۱۰]ی جزایر قناری (کاناری)[۱۱]، رصدخانۀ بینا امریکایی سِرو تولولو[۱۲]، رصدخانۀ جنوبی اروپا[۱۳] در شیلی، کوه سایدینگ اسپرینگ[۱۴] استرالیا، و زیلینچوکسکایا[۱۵] در قفقاز[۱۶]. رصدخانه‌های اخترشناسی رادیویی[۱۷] عبارت‌اند از جادرل بَنکِ[۱۸] چشر[۱۹] انگلستان، رصدخانۀ اخترشناسی رادیویی مولارد[۲۰] کیمبریج انگلستان، آرِسیبو[۲۱] پوئرتو ریکو[۲۲]، افلسبرگ[۲۳] آلمان، و پارکِس[۲۴]در استرالیا. در ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی هابل[۲۵] در مدار قرار گرفت. طبق برنامه‌ریزی، «تلسکوپ بسیار بزرگ[۲۶]» ساختِ رصدخانۀ جنوبی اروپا، در کوهستان‌های شمال شیلی، در رصدخانۀ فضایی سروپارانال[۲۷] نصب، و نخستین تصاویر آن در ۲۰۰۱ دریافت شد.
- ↑ Ven
- ↑ Tycho Brahe
- ↑ Royal Greenwich Observatory
- ↑ Kew
- ↑ Mauna Kea
- ↑ Hawaii
- ↑ Mount Palomar
- ↑ California
- ↑ Kitt Peak National Observatory
- ↑ La Palma
- ↑ Canary Islands
- ↑ Cerro Tololo Inter-American Observatory
- ↑ European Southern Observatory
- ↑ Siding Spring Mountain
- ↑ Zelenchukskaya
- ↑ Caucasus
- ↑ radio astronomy
- ↑ Jodrell Bank
- ↑ Cheshire
- ↑ Mullard Radio Astronomy Observatory
- ↑ Arecibo
- ↑ Puerto Rico
- ↑ Effelsberg
- ↑ Parkes
- ↑ Hubble Space Telescope
- ↑ The Very Larg Telescope
- ↑ Cerro Paranal Space Observatory