رقعه، خط

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

رُقْعِه، خَط

خط رقعه، به خط محمدعلي کاتب غروي
خط رقعه، به خط محمدعلي کاتب غروي

خطی بین نسخ و دیوانی است و به عبارتی نسخ سریعی است که شیوۀ دیوانی به‌آن داده‌اند. خط رقعه در واقع شکسته‌ای از خط نسخ محسوب می‌شود. این خط احتمالاً بعد از خط دیوانی به‌وجود آمد. «رقعی» به خطی اطلاق می‌شود که حرف‌هایش کوچک، تنگ، مستقیم، و فشرده باشد. به‌منظور کوتاه‌کردن، کلمه‌های دیوانی بدون حرکت است و شکل حرف‌ها را ساده می‌نویسند تا سرعت بیشتر شود. این خط را برای پیش‌نویس‌ها و نامه‌های تجاری به‌کار می‌بردند. استاد ممتازبک مستشار در عهد سلطان عبدالمجیدخان اول (۱۲۵۵ـ۱۲۷۷ق) در حدود سال ۱۲۸۰ق آن را وضع کرد. خط رقعه با یک‌سوم دور و دوسوم یا بیشتر سطح قلم به‌سبب سهولت در خواندن و نوشتن در ممالک عربی رایج است. نوشتن این خط همچون شکسته نستعلیق سریع است ولی مثل آن آزاد نیست.