روزولت، فرانکلین (۱۸۸۲ـ۱۹۴۵)
| فرانکلین روزولت Franklin Roosevelt | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۸۲م |
| درگذشت | ۱۹۴۵م |
| ملیت | امریکایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در اروپا و دانشگاه های هاروارد و کلمبیا |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
روزوِلْت، فرانکلین (۱۸۸۲ـ۱۹۴۵)(Roosevelt, Franklin)
سی‌ودومین رئیس‌جمهور امریکا (۱۹۳۳ـ۱۹۴۵)، از حزب دموکرات. فرماندار نیویورک بود (۱۹۲۹ـ۱۹۳۳). روزولت که در زمان رکود بزرگ[۱]رئیس‌جمهور شده بود، برنامۀ اصلاحات اقتصادی و اجتماعی راه و رسم نو (نیودیل)[۲] را آغاز کرد که سبب محبوبیت او در بین مردم شد. پس از آغاز جنگ جهانی دوم، قانون وام و اجاره[۳] را به‌منظور تأمین خدمات و تدارکات جنگی برای متفقین عرضه کرد و منشور آتلانتیک[۴] (اقیانوس اطلس) را برای همبستگی تهیه کرد. روزولت، در خانواده‌ای ثروتمند در هاید پارک، نیویورک، زاده شد، در اروپا و دانشگاه‌های هاروارد و کلمبیا درس خواند و به وکالت پرداخت. در ۱۹۱۰ عضو سنای ایالت نیویورک شد. در دولت‌های ویلسون، معاون وزیر نیروی دریایی بود (۱۹۱۳ـ۱۹۲۱)، و در افزایش کارآیی نیروی دریایی امریکا در جنگ جهانی اول بسیار کمک کرد. از ۱۹۲۱ به بیماری پولیومیلیت[۵] (فلج اطفال) دچار شد، اما به سیاست بازگشت و در انتخابات فرمانداری نیویورک پیروز شد (۱۹۲۹). زمانی که رئیس‌جمهور شد (۱۹۳۳) با «درددل‌های خودمانی» رادیویی و نطق مراسم تحلیف خود به مردم امید فراوان داد: «تنها مسئله‌ای که ما باید از آن بترسیم خود ترس است.» او که «مجمع عقلا[۶]» را از کارشناسان دورِ خود گرد آورده بود، برنامۀ اصلاحاتش را فوراً آغاز کرد. بانک‌ها دوباره باز شدند، اعتبار فدرال از سرگرفته شد. استاندارد طلا رها شد و ارزش دلار کاهش یافت. در صد روز اول ریاست‌جمهوری‌اش قوانین مهمی برای تسهیل احیای صنعتی و کشاورزی به‌تصویب رساند. در ۱۹۳۵ قانون فوائد عامه را علیه سوءاستفاده‌های شرکت‌های بزرگ مادر، و قانون تأمین اجتماعی[۷]، را برای بیمۀ ناتوانان و بازنشستگان ارائه داد. روزولت در ۱۹۳۵ـ ۱۹۳۶ درگیر مناقشه بر سر ترکیب دیوان عالی بود، زیرا اقدامات مهم معاملۀ جدید او مغایر با قانون اساسی تشخیص داده شده بودند. سپس، در راستای رفاه کشاورزان و بهبود شرایط کار اقداماتی به‌عمل آورد (۱۹۳۸). روزولت در سیاست خارجی از نفود خود برای محدودکردن تجاوز قوای محور استفاده کرد و روابط «حسن هم‌جواری» را با سایر کشورهای قارۀ امریکا برقرار ساخت. پس از آغاز جنگ، برنامۀ بزرگ تسلیح دوباره، انجام خدمت وظیفه و ارسال اسلحه برای متفقین را براساس روش «بخر و ببر» آغاز کرد. به‌رغم مخالفت‌های شدید انزواجویان، با شرکت در سومین دورۀ ریاست‌جمهوری سابقه‌گذار شد و در ۱۹۴۰ نیز پیروز گردید. او اعلام کرد که امریکا به «زرادخانۀ دموکراسی» تبدیل خواهد شد. روزولت مایل بود به طرفداری از متفقین وارد جنگ شود. علاوه‌بر نفرتش از هیتلر، می‌خواست امریکا را به قدرت جهانی تبدیل کند تا خلأ ناشی از سقوط امپراتوری بریتانیا[۸] را پُر کند. اما نیروهای انزواطلب در کنگره ممانعت کردند. افکار عمومی نیز طرفدار دوری از جنگ بود. درنتیجه، روزولت و فرماندهان نظامی، گزارش‌های جاسوسی دریافتی از بریتانیا و سایر کشورها را دربارۀ حملۀ قریب‌الوقوع ژاپن به پایگاه دریایی پرل هاربر[۹] در هاوایی عمداً مخفی نگه داشتند. تلفات در این بندر در ۷ دسامبر ۱۹۴۱ افکار عمومی را برانگیخت، و امریکا وارد جنگ شد. از این زمان، روزولت خود را وقف جنگ کرد. در کنفرانس‌های واشینگتن (۱۹۴۲) و دارالبیضا (کازابلانکا)[۱۰] (۱۹۴۳) برای طرح نقشۀ حمله در مدیترانه، و همایش‌های کِبِک[۱۱]، قاهره و تهران (۱۹۴۳)، و یالتا[۱۲] (۱۹۴۵) شرکت کرد، که راه پیروزی متفقین را هموار کردند. او در ۱۹۴۴ برای چهارمین بار به ریاست‌جمهوری انتخاب شد، اما در ۱۹۴۵ درگذشت.