روز قیام مسیح
روز قیام مسیح (Easter Rising)
(یا: شورش عید پاک؛ قیام ایستر) در تاریخ ایرلند، شورشی عمومی علیه دولت بریتانیا با نام دوشنبۀ عید پاک[۱]، که در آوریل ۱۹۱۶ در دوبلین[۲] آغاز شد. سازماندهی این قیام را انجمن اخوت جمهوری‌خواهان ایرلند (آی آر بی)[۳]، به رهبری پاتریک پیرس[۴]، برعهده داشت و جمعی از داوطلبان ایرلندی و ارتش شهروندان ایرلند[۵] با هدایت جیمز کانلیِ[۶] سوسیالیست با آن همکاری می‌کردند. قیام مزبور، علی‌رغم شکست نظامی، در تغییر باورهای ملی از وفاداری به حزب پارلمانی ایرلند (آی پی پی)[۷]، که پای بند قانون اساسی بود، به جمهوری‌خواهی جدایی‌طلب نقشی اساسی ایفا کرد. ارسال سلاح از آلمان برای «آی آر بی» قطع شد، اما بدون توجه به چپاول و غارت دفاتر پست و ساختمان‌های دیگر در دوبلین، ۱,۵۰۰ داوطلب همچنان قیام را ادامه دادند. ارتش بریتانیا در ظرف پنج روز شورش را سرکوب کرد؛ هر دو طرف متحمّل تلفات زیادی شدند. همچنین پیرس، کانلی، و دوازده نفر از رهبران شورشی در زندان کیلمِینم[۸] اعدام شدند. دیگران ازجمله «تائویسیچ[۹]» (نخست‌وزیر بعدی) و ایمون دو والرا[۱۰] به‌علت فشار افکار عمومی امریکا بخشوده و در ژوئن ۱۹۱۷ مشمول عفو شدند. قیام ایستر که تفاسیر سنتی، از دید تاریخ‌نگاری ناسیونالیستی نتیجۀ قطعی و ناگزیر قرن‌ها مبارزۀ جدایی‌خواهانه علیه بریتانیا تلقی می‌شود، توسط اقلیتی تندرو (رادیکال) از ناسیونالیست‌های متجدد با حمایت معدودی از مردم سازماندهی شد؛ این مردم ظاهراً آماده بودند برای تأسیس حکومتی داخلی در انتظار بمانند که مقدمات آن را جان ردموند[۱۱]، رهبر «آی پی پی»، در ۱۹۱۴ فراهم کرده بود. این قیام را شماری از دسیسه‌گران در درون شورای نظامی «آی آر بی» ازجمله پاتریک پیرس، شون مک‌درموت[۱۲]، سازمان دادند و جمعی از شاعران همچون تامس مک دانا[۱۳] جوزف پلانکت[۱۴] نیز در آن نقش برجسته‌ای ایفا کردند. جیمز کانلی، رهبر سوسیالیست ارتش شهروندان ایرلند، اندکی قبل از قیام به شورای نظامی راه یافت. دربارۀ ایدئولوژی شورشیان اختلاف‌نظر هست، اما این آرمان با عقاید رمانتیک رایج در اروپای آن زمان پاتریک پیرس قرابت داشت. اما کانلی، شریک دسیسه‌های پیرس، مارکسیستی بود که به گسترش انقلاب ایرلند در سرتاسر اروپا امید داشت و از تأثیرگذارترین میراث‌های بیانیۀ ۱۹۱۶ تلفیق نیروی فیزیکی ناسیونالیسم با ایدئولوژی مترقّی اجتماعی بود. اهمیت واقعی قیام ایستر در عواقب آن نهفته است. اقدامات قهرآمیز مقام‌های انگلیسی؛ ازجمله دستگیری‌های گسترده، تبعید مخالفان، و اعدام پانزده تن از سران جمهوری‌خواه انگیزۀ هواداری از شورشیان را افزایش و بسیاری از ناسیونالیست‌های جوان را به تندروی سوق داد و به این ترتیب دستاویزی مهم برای جدایی‌طلبان ایرلند در تضعیف میهن‌پرستان معتقد به قانون اساسی شد.