رکابه

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

رِکابِه

اصطلاحی در کتابت نسخه‌های خطّی. چون در کتابت نسخه‌ها ذکر شمارۀ صفحه مرسوم نبود، کاتبان نخستین واژۀ ابتدای صفحۀ زوج را در پایین صفحۀ فرد، سمت چپ، می‌نوشتند تا صحافان در مرتب‌کردن اوراق و برگ‌های خطاطی‌شده با مشکل روبه‌رو نشوند. رکابه نقش صفحه‌شمار را داشت. تشخیص و تطبیق رکابه‌ها در نسخه‌شناسی، برای یافتن افتادگی‌های متن، امر مهمی است. نوشتن رکابه سابقه‌ای بسیار کهن دارد. در مواردی، کاتبان بیش از یک کلمه را در رکابه نوشته‌اند. در بعضی نسخه‌ها، رکابه در هر دو صفحۀ زوج و فرد نوشته شده است. با رونق صنعت چاپ و مرسوم شدن عدد برای صفحه‌شمار، رکابه رفته‌رفته از رونق افتاد. رکابه را رکابک و پاورق نیز خوانده‌اند.