ریپورتر، شاپورجی (تهران ۱۳۰۰ش)
ریپورتر، شاپورجی (تهران ۱۳۰۰-1383ش)
از عوامل متنفذ انگلستان در دربار ایران در دورۀ پهلوی. فرزند اردشیرجی بود. در تهران متولد شد و در محیطی ایرانی ـ انگلیسی دوران نوجوانی‌اش را پشت سر گذاشت. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در دانشگاه کیمبریج لندن به پایان رساند و در سرویس اطلاعاتی بریتانیا در عالی‌ترین سطوح آموزش دید و در محافل سیاسی، اطلاعاتی و نظامی انگلستان به جایگاه مهمی دست یافت. ریپورتر در اواخر جنگ جهانی دوم، در مقام کارشناس جنگ روانی به هندوستان اعزام شد و در بحبوحۀ قیام استقلال‌طلبانۀ مردم این کشور در آن‌جا بود. او در ۱۳۲۵ش/۱۹۴۷م به ایران بازگشت. در این سفر، وی نقش مشاور عالی دولت بریتانیا را در مسائل ایران داشت و نظراتش تعیین‌کنندۀ تصمیمات دولت انگلیس دربارۀ ایران بود. ریپورتِر در زمان اخراج انگلیسی‌ها از ایران، در ۱۳۳۲ش، این کشور را ترک کرد و بعداً به‌‌عنوان مشاور سیاسی، رئیس دارالترجمه و وابستۀ مطبوعاتی سفارت امریکا به تهران بازگشت. وی در بدو ورود همراهِ اسدالله علم، و عبدالله هدایت یک رشته عملیات را در چارچوب همکاری اینتلیجنس سرویس و سازمان «سیا» بر عهده گرفت که به‌صورت شبکه در دو محور عملیات نفوذی ـ سیاسی (در احزاب و دسته‌جات غیرمذهبی مخالف رژیم) و عملیات تبلیغی ـ فرهنگی (به کارگیری نویسندگان، روزنامه‌نگاران و روشنفکران) فعالیت می‌کرد که پیروزی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش از نتایج آن بود. همین شبکه در سال‌های بعد از کودتا، به مقتدرترین سازمان پنهانی در حیات سیاسی ایران تبدیل شد. از دیگر اقدامات سیاسی ـ فرهنگی ریپورتر، تدریس زبان انگلیسی در دانشگاه جنگ و دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران بود. او در ۱۳۴۹ش همراه شاه، در جلسۀ سران نیروهای امنیتی، انتظامی و نظامی کشور حضور یافت و در مقام نمایندۀ دولت انگلیس تغییر ساختارِ امنیتی و اطلاعاتی کشور را به اطلاع آن‌ها رسانید. شاپورجی در اوایل دهۀ ۱۳۵۰ش علاوه بر مشاور اطلاعاتی دولت بریتانیا در مسائل ایران، مشاور وزیر دفاع انگلیس و بزرگ‌ترین دلال کمپانی‌های تسلیحاتی و غیرتسلیحاتی بریتانیا در ایران بود. وی همچنین در همۀ اقدامات پس‌پردۀ دربار پهلوی موقعیتی ممتاز داشت. شاپور ریپورتر، مقارن انقلاب اسلامی از ایران خارج شد.