زبان پریشی
زبانْ‌پریشی (aphasia)
اصطلاحی عام برای انواع اختلال‌های زبانی ناشی از آسیب مغزی، به‌ویژه در نواحی گویایی نیم‌کرۀ غالب. نظام‌های طبقه‌بندی زبان‌پریشی مبتنی‌بر بخش‌هایی از مغز است که تصور می‌شود آسیب دیده‌اند، اعمال حسی و حرکتی‌شان مختل شده یا مهارت‌های زبانی آن‌ها از‌بین رفته است. انواع اصلی زبان‌پریشی عبارت‌اند از زبان‌پریشی (ناگویی) بروکا[۱]: گفتار و نوشتار بیمار به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته، اما درک زبان‌گفتاری و نوشتاری آسیب ندیده است؛ زبان‌پریشی ورنیکه[۲]: بیان گفتاری و نوشتاری آسیب‌دیده (اشتباهات دستوری، ساختن واژه‌های نادرست یا ناموجود) و درک این دو مختل شده است؛ زبان‌پریشی هدایتی[۳]: ضایعه در راه کمانی، راه ارتباطی ناحیه ورنیکه به بروکا، سبب ناهنجاری معنایی در گفتار، اختلال در تکرار جملات و خواندن با صدای بلند می‌شود؛ زبان‌پریشی ناشی از ضایعات شکنج گوشه‌ای (برآمدگی جانبی متمایل به بخش خلفی قشر مخ): اشکال در درک زبان گفتاری و نوشتاری و نام‌بردن اشیا؛ و زبان‌پریشی گلوبال[۴]: اختلال در همۀ مهارت‌های زبانی، احتمالاً به‌سبب ضایعات نواحی بروکا و ورنیکه.