زمین
زمین (Earth)
سومین سیاره از سمت خورشید[۱]. سیاره‌ای تقریباً کروی است. قطبهای آن اندکی تخت است. از پنج لایۀ هم‌مرکز ساخته شده است: هستۀ داخلی[۲]، هستۀ بیرونی[۳]، جبه[۴]، پوسته[۵] و جوّ[۶]. حدود ۷۰ درصد سطح آن، ازجمله کلاهک‌های یخی قطب[۷]های شمال و جنوب، پوشیده از آب است. جو نگهدارندۀ حیات آن را احاطه کرده، و یگانه سیاره‌ای است که وجود حیات در آن شناسایی شده است. فاصلۀ میانگین آن از خورشید ۱۴۹,۵۰۰,۰۰۰ کیلومتر، پیرامون آن در استوا ۴۰,۰۷۰ کیلومتر، تناوب چرخش محوری آن ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه و ۴.۱ ثانیه، و سال یا کامل‌شدن مدار، و دورۀ نجومی آن، ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه است. میانگین سرعت زمین به دور خورشید ۳۰ کیلومتر در ثانیه است. صفحۀ مدار زمین نسبت به صفحۀ استوایی‌اش ۲۳,۵ درجه مایل است که نتیجۀ آن تغییر فصل‌ها است. جو از ۷۸.۰۹ درصد نیتروژن؛ ۲.۹۵ درصد اکسیژن؛ ۰.۹۶ درصد آرگون[۸]؛ ۰.۰۳ درصد دی‌اکسید کربن[۹]؛ کمتر از ۰.۰۰۰۱ درصد نئون[۱۰]، هلیوم[۱۱]، کریپتون[۱۲]، هیدروژن، زنون[۱۳]، ازون[۱۴]، و رِدون[۱۵] تشکیل شده است. مساحت خشکی زمین ۱۵۰میلیون کیلومتر مربع، و بلندترین ارتفاع آن از سطح دریا ۸,۸۴۸ متر، در قلۀ اورست[۱۶]، است. مساحت آب‌های زمین ۳۶۱میلیون کیلومتر مربع، و ژرف‌ترین نقطۀ اقیانوس ۱۱,۰۳۴ متر، در گودال ماریانا[۱۷]، واقع در اقیانوس آرام است. تصور می‌شود که مرکز آن، هستۀ داخلی‌ای با قطر تقریبی ۲,۶۰۰ کیلومتر، از آهن و نیکل جامد؛ و هستۀ بیرونی آن به ضخامت ۲,۲۵۰ کیلومتر، از آهن و نیکل مذاب؛ و جبّۀ آن به ضخامت ۲,۹۰۰ کیلومتر، عمدتاً از سنگ جامد تشکیل شده است. پوسته و بالاترین لایۀ جبّه از حدود دوازده صفحۀ عظیم متحرک تشکیل شده است که قاره‌ها را جابه‌جا می‌کنند. صفحه‌ها حرکت آرام و پیوسته‌ای، معروف به رانۀ زمین‌ساختی[۱۸]، دارند. قمر زمین ماه است. سن زمین حدود ۴,۶میلیارد سال برآورد می‌شود. زمین و بقیۀ منظومۀ خورشیدی[۱۹] از به‌هم پیوستن غبار بین ستاره‌ای[۲۰] شکل گرفته‌اند. حیات از ۳,۵ تا ۴میلیارد سال قبل در این سیاره آغاز شده است.
| لایه های زمین | ضخامت میانگین (Km) | اجزای سازنده (به ترتیب کاهش فراوانی) |
|---|---|---|
| هواکُره | 100 | (%0/9) Arو (%21) O¬2 , (%78)N2 |
| به مقادیر متغیر CO2 و H2O | ||
| آب‌کُره | 5 | آب (75% از سطح زمین را می پوشاند) |
| NaCl (5/3%) و مقادیر کمتری از Mg،Ca،S و... | ||
| سنگ کره | 40 کیلومتر نخست | سیلیکات‌ها، زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی، کربنات‌ها |
| اکسیدها و سولفیدها | ||
| گوشته | 40 تا 2900 کیلومتری | سیلیکات Mg و Fe |
| هسته | از 2900 کیلومتری تا مرکز زمین | Ni و Fe |