زنگیان
زَنگیان (۵۲۱ـ۶۴۸ق)
(یا: آل زنگی) سلسله‌ای ترک‌‌تبار که بر شام، موصل، سنجار، و جزیرۀ ابن عمر فرمان راندند و به نام اتابکان موصل، اتابکان شام، اتابکان سنجار مشهورند. عمادالدین زنگی که این سلسله نام خود را از او برگرفته در ۵۲۱ق، درپی مرگ مسعود بن آق سُنْقُر، به امارت موصل دست یافت و سلسلۀ آل زنگی را بنیان نهاد. پس از آن عمادالدین توانست با شکست امرای محلی و نیز سپاه صلیبیان مناطقی از شام را تصرف کند، و به مقابلۀ جدی با تجاوز صلیبیان بپردازد. پس از کشته‌شدن او، پسرش جمال‌الدین، بر مسند حکومت موصل نشست و فرزند دیگرش، نورالدین محمود (۵۱۱ـ۵۶۹ق)، بر سراسر شام استیلا یافت و سلسله اتابکان شام را تأسیس کرد. از آن‌جا که عمادالدین تربیت فرزندان سلطان محمود سلجوقی را برعهده داشت و اتابک لقب یافته بود، جانشینان او اتابکان لقب یافتند، پس از او سلسلۀ آل زنگی به چهار شعبه تقسیم شد که عبارت‌اند از ۱) اتابکان موصل؛ ۲) اتابکان شام؛ ۳) اتابکان سنجار؛ ۴) اتابکان جزیرۀ ابن عمر.