زنگ (موسیقی)
.jpg)
زَنگ (موسیقی)
از گروه سازهای ایدیوفون و کوبه‌‌ای فاقد پوست. از لحاظ انواع، کاربردها، شکل و ابعاد بسیار متنوع است. جزو سازهای بسیار بدوی همۀ تمدن‌ها، ازجمله ایران است. همۀ زنگ‌ها یک محفظۀ طنینی، یک میله و آونگ، یا گوی فلزی دارند. صدای آن براثر برخورد آونگ آن با محفظۀ طنینی تولید می‌شود. زنگ‌ها، براساس شکل یا کاربرد، نام‌های گوناگونی داشته‌اند؛ ازجمله: زنگ، زنگوله، ناقوس. زنگوله‌ها نیز با توجه به شکلشان اسامی گوناگونی داشته‌اند؛ ازجمله دَلَب (دولب)، شَتری دَلَب، جام، تال، تالچه، کِرکِری، غُر، غُرچه، هشتی. زنگ‌ها کاربردهای متعددی داشته و دارند. نوع بزرگ آن ناقوس نام دارد و در آتشکده‌ها و درهای مهر زردشتیان و کلیساها استفاده می‌شود. برخی از انواع کوچک آن در گذشته از زیورآلات زنان بوده است. انواع گوناگون آن، امروز بر گردن حیوانات اهلی چون گاو، بز و گوسفند آویخته می‌شود. برخی از انواع کوچک آن نیز به‌شکل دسته‌های چندتایی و در خلخال یا زنگ زنان و کودکان رقصنده استفاده می‌شده است. در طول تاریخ همواره به این ساز از منظر باورهای ماوراء طبیعی نگریسته شده است. استفاده از آن در زیورآلات زنان، و خلخالِ پای کودکان و ناقوس آتشکده‌ها و کلیساها نیز ناشی از همین باور است.