زکات

زَکات
(یا: زکاة؛ زکوة، در لغت به‌معنای رشد و بالندگی و برکت) در اصطلاح، انفاق واجبی است که هر مسلمانی وقتی که مالش به نصاب معین برسد، باید در مصارفی که شارع مشخص کرده است، بپردازد؛ به مقدار معلوم از مالی که بدین‌منظور پرداخت می‌شود، زکات گویند. زکات از فروع دین است و در فقه شیعه، بنابر مشهور به ۹ چیز تعلق می‌گیرد: ۱. انعام ثلاثه: شتر، گاو و گوسفند (زکاةالرؤوس)؛ ۲. غلات اربعه: گندم، جو، خرما و کشمش (زکاة‌الغلات)؛ ۳. نقدین: طلا و نقره. نوعی دیگر از زکات نیز وجود دارد که به آن زکات فطر یا فطریه گویند که روزه‌دار برای خود و عیالش تا ظهر روز عید فطر (اول شوال) می‌پردازد. زکات که در سال هشتم هجری واجب شده است، در اسلام اهمیت بسیار دارد و همپایۀ نماز به آن توصیه شده است. پس از رحلت پیامبر (ص) مهم‌ترین واکنش اهل ردّه نسبت به خلافت ابوبکر، عدم پرداخت زکات بوده است. امروزه دربارۀ این‌که زکات بنابر مشهور صرفاً بر ۹ چیز تعلق می‌گیرد، برخی معتقدند که این انحصار عقلی نیست و می‌تواند شامل اموال دیگری هم باشد. این ۹ چیز درواقع صرفاً به‌عنوان نمونۀ بارز اموال در جوامع قدیم ذکر شده است که با تغییر جامعه و نوع معیشت می‌توان قائل به توسّع شد و دامنۀ اموالی را که زکات به آن‌ها تعلق می‌گیرد گسترش داد و مصارف آن را در جامعۀ جدید مشخص کرد.