تنوع زیستی

تنوع زیستی (biodiversity)

سنجش گوناگونی گونه‌های جانوری، گیاهی و میکروبی کرۀ زمین، تفاوت‌های ژنتیکی درون گونه‌ها و اکوسیستم‌هایی که از آن گونه‌ها محافظت می‌کنند. تنوع زیستی بالا، بدین معنی است که تعداد بسیاری از گونه‌های متفاوت در یک ناحیه یافت می‌شوند. حفظ تنوع زیستی برای پایداری بوم‌شناختی مهم و از منابع پژوهش است. از آن جمله است پژوهش در زمینۀ داروهای جدید و گیاهان زراعی. برآوردهای تعداد گونه‌ها بسیار متغیرند، زیرا بسیاری از اکوسیستم‌های غنی از نظر گونه، مانند جنگل‌های نواحی گرمسیری، زیستگاه‌های کشف‌نشده یا بررسی‌‌نشده دارند. بسیاری از موجودات زندۀ کوچک نیز ناشناخته‌اند. تصور می‌رود که فقط یک تا دَه درصد از همۀ گونه‌های باکتری‌های جهان، شناسایی شده‌اند. مهم‌ترین تهدید بر علیه تنوع زیستی، تخریب جنگل‌های بارانی و سایر زیستگاه‌هاست. بنابه برآوردها، هفت درصد از سطح زمین 50 تا 75 درصد از تنوع زیستی جهان را در خود جای داده است. شدیدترین صدمات به تنوع زیستی در قرن 20 رخ داد. در این دوره انقراض توده‌ای از گونه‌ها صورت گرفت. اعتقاد بر این است که انقراض گونه‌ها عمدتاً به‌سبب ازبین‌رفتن زیستگاه‌ها رخ می‌دهد.

اجلاس ریو. در 1991م، بیش از 100 رهبر جهان قراردادی بین‌المللی را برای حفظ تنوع زیستی امضا کردند (اجلاس ریو). این قرارداد از کشورهای صنعتی می‌خواهد با کمک‌های مالی و فنی به کشورهای در حال رشد کمک کنند تا منابع طبیعی خویش را حفظ و اداره کنند و در عوض، کشورهای صنعتی از ژن‌ها و مواد شیمیایی گونه‌های وحشی بهره‌مند شوند. ایالات متحده امریکا از امضای این قرارداد خودداری کرد و به‌سبب ترس از تضعیف حق امتیاز و گواهی‌های شرکت‌های بیوتکنولوژی، قرارداد مذکور تضعیف شد. در 1995م، 1306 محل در سراسر جهان، نواحی محفاظت‌شدۀ دریایی شناخته شدند. در این میان، 155 ناحیه، ازجمله تنگۀ برینگ و کاچماک بی در آلاسکا، مشمول محافظت بیشتر شدند. نواحی محافظت‌شدۀ دریایی براساس تنوع ژنتیکی، بارآوری زیستی، و وسعتی که برای زیستگاه گونه‌های در معرض خطر فراهم می‌کنند، انتخاب شدند.

---