زیمان، پیتر (۱۸۶۵ـ۱۹۴۳)
زیمان، پیتِر (۱۸۶۵ـ۱۹۴۳)(Zeeman, Pieter)
| پیتِر زیمان Pieter Zeeman | |
|---|---|
| زادروز |
1865م |
| درگذشت | 1943م |
| ملیت | هلندی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشگاه لیدن |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک‌دان |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | جایزۀ نوبل فیزیک (مشترکاً با هندریک لورنتس، 1902) |
فیزیک‌دان هلندی. در ۱۸۹۶، کشف کرد که نور گسیل‌شده از بعضی عناصر مثل سُدیم یا لیتیوم اگر از طیف‌نمایی در میدان مغناطیسی قوی بگذرد، طیفِ خطی آن شکافته می‌شود و هر خط به چند خط متمایز تبدیل می‌شود. به‌سبب این کشف که مربوط به اثرگذاری مغناطیس بر پدیده‌های تابشی است و اثر زیمان[۱] نامیده می‌شود، به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۰۲ دست یافت. او این جایزه را مشترکاً با هندریک لورنتس[۲] دریافت کرد. زیمان در زونه‌مایر[۳]، واقع در زیلاند[۴]، زاده شد و در دانشگاه لیدن[۵] زیرنظر لورنتس درس خواند. از ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۵، در دانشگاه آمستردام استاد بود و از ۱۹۲۳ به بعد هم مدیر آزمایشگاهی نوبنیاد با نام آزمایشگاه زیمان شد. بنابر نظر زیمان، نور گسیل‌شده از عناصر از ارتعاش الکترون‌های آن‌ها ناشی می‌شود و شکافتگی خطوط طیف در میدان مغناطیسی براثر تغییر طول موج خطوط پدید می‌آید. او با استفاده از شعلۀ سُدیم در فاصلۀ بین دو قطب یک آهن‌ربای الکتریکی بسیار قوی، و به‌کمک توری پراشِ[۶] کاو بزرگی که طیف سُدیم را نشان می‌داد، توانست پهن‌شدگی خطوط طیف را هنگام برقراری جریان مولد میدان آشکارسازی کند. در ۱۸۹۷، آزمایش خود را اصلاح کرد و موفق شد پهن‌شدگی خط طیف باریک سبزآبی مربوط به کادمیوم را، که از طریق تخلیۀ الکتریکی تولید می‌شد، به سه تایه با سه خط مؤلفه‌ای تفکیک کند. توجه پژوهشی زیمان سرانجام معطوف به سرعت نور در محیط‌های متحرک شد و توانست نشان دهد که نتایج کارش با آنچه در نظریۀ نسبیت مطرح می‌شود سازگاری دارد.