سابلیوس
سابِلّیوس (Sabellius)
کشیش و متکلم مسیحی. احتمالاً اهل لیبی یا مصر بود. در رم[۱] رهبری معتقدان به مونارکیانیسم صوری[۲] را به‌دست گرفت و در ۲۲۰م پاپ کالیکستوس[۳] اول تکفیرش کرد. سابلیوس اصل «تثلیث ذاتی[۴]» را مردود شمرد و در برابر آن «تثلیث حالّ[۵]» را مطرح کرد، مشعر بر این‌که خدا ذات لایتجزایی با سه نقش یا صورت اساسی است و متناوباً در قالب آن‌ها ظاهر می‌شود: پدر (آفریدگار و قانون‌گذار)، پسر (نجات‌دهنده)، و روح‌القدس (مبدع حیات و ساحت الهی در وجود انسان). بعدها همۀ نظریاتی که به آرای اولیۀ او و پیروانش اضافه شدند با نام سابلیانیسم[۶] گرد آمدند.