ساتراپ
ساتْراپ (satrap)
اصطلاحی یونانی در تقسیمات کشوری شاهنشاهی هخامنشی که به هریک از مجموعه سرزمین‌های زیر سیطرۀ امپراتوری هخامنشیان اطلاق می‌شد. این سرزمین‌ها یا ولایات را فرمانداران یا والیانی اداره می‌کردند که شاهنشاه آنان را به‌کار می‌‌گماشت. نام این فرماندار یا والی در زبان پارسی باستان خِشَثْرَه پاوَن و در یونانی ساتراپ تلفظ می‌شد که امروزه آن را «شهربان» می‌توان گفت. به خود سرزمین یا ولایت هم «ساتراپی» می‌گفتند. نظام اداری ساتراپی را داریوش اول بنیاد نهاد. داریوش اول در کتیبۀ نقش رستم از ۳۰ ساتراپ نام می‌برد اما منابع یونانی فقط ۲۶ ساتراپ را می‌شناسند. در نقوش برجستۀ پلکان شرقی آپادانا در تخت‌جمشید، نمایندگان ۲۳ ساتراپ را مشاهده می‌کنیم. فهرست ساتراپ‌های هخامنشی به شرح زیر است: ماد، خووَج/خوزستان، پارت، هَرایَوَه/هرات، باختریش/باختر و بلخ، سوغودا/سغد و ماوراءالنهر، خوارزمیش/خوارزمی، زرنگه/سیستان، رُخَج/آراخوزی، ثَته گوش/پنجاب، گُندار/کابل، هیندوس، سکا هوم وَرکا/سکاهای آن سوی سیحون، سکا تیگره خوذَ/سکاهای تیز خود، بابیروس/بابل، آسورا/آشور، اربایه/عربستان، مودرایه/مصر، اورارتو، کَته په توکه/کاپادوکیه در آناتولی شرقی، سِپَردَه/سارد، ایونیه یا یَئونَه/یونانیان آناتولی غربی، سکا تیه تردریا/سکاهای آن سوی دریا، سکودرا/مقدونیه، ایونه تکه برا/یونانیان تراکیه یا تراس، پوتیا/شاخ افریقا، کوشیا/نوبی یا حبشه، مکیا، پارس، داسکیلیون.