سازمان آزادی بخش فلسطین
سازمان آزادی‌بخش فلسطین (Palestine Liberation Organization)
(سرنام فارسی «ساف» و انگلیسی PLO) سازمانی که در ۱۹۶۴ به‌منظور مبارزه با رژیم غاصب اسرائیل و پدیدآوردن کشوری مستقل در فلسطین تأسیس شد. این سازمان مرکب از چند گروه متمایز است که بزرگ‌ترین آن‌ها «الفتح» است به رهبری یاسر عرفات که از ۱۹۶۹ تا زمان مرگش در ۲۰۰۴ رئیس ساف بود. پایگاه فعالیت‌های اولیۀ ساف نخست در خاک اردن بود، ولی به‌علت اختلاف با خط‌مشی سیاسی دولت اردن، که متمایل به سازش با اسرائیل بود، و پس از یک جنگ داخلی و کوتاه‌مدت در ۱۹۷۰، پایگاه خود را از اردن به لبنان و بیروت منتقل کرد. در ۱۹۷۴ کشورهای عربی ساف را به‌عنوان نمایندۀ رسمی همه فلسطینیان به‌رسمیت شناختند. درهمین سال ساف نخستین هیئت نمایندگی غیردولتی بود که به آن اجازه داده شد در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کند. هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد (۱۹۸۲)، ساف ناچار پایگاه خود را در لبنان ترک و به تونس نقل مکان کرد. پس از برقراری آتش‌بس، فالانژیست‌ها که از مسیحیان مارونی طرفدار اسرائیل در لبنان بودند، با همدستی ارتش رژیم صهیونیستی، ۵۰۰ فلسطینی را از ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲ در اردوگاه‌های صبرا و شتیلا به‌قتل رساندند و سایر اعضای ساف که هنوز در لبنان مانده بودند به جنگ داخلی آن کشور کشانده شدند. هدف اصلی و اولیۀ ساف نابودی دولت نامشروع اسرائیل بود، اما با گذشت زمان این هدف به تأسیس دولتی فلسطینی در جوار دولت اسرائیل تغییر کرد. ساف پس از مذاکرات صلح در ۱۹۹۱ موجودیت اسرائیل را ـ البته با شرایطی ـ به‌رسمیت شناخت و در ۱۹۹۳ با اسرائیل قرارداد صلحی بست که به‌موجب آن فلسطینی‌ها در نوار غزه و کرانه باختری از خودمختاری محدود برخوردار شدند. عرفات در ۱۹۹۴ برای رهبری تشکیلات غیرنظامی موقتی با نام حاکمیت ملی فلسطین به نواحی تازه آزادشدۀ غزه و اریحا (واقع در کرانه باختری) بازگشت و در زمینۀ گسترش میزان خودمختاری فلسطین با اسرائیل به توافق رسید (۱۹۹۵). در ژانویه ۱۹۹۶ عرفات به ریاست شورای ملی فلسطین با ۸۸ عضو برگزیده شد. براساس منشور سازمان ملل، شورای ملی فلسطین، که نوعی پارلمان تبعید فلسطینیان به‌شمار می‌رود، واجد بالاترین اختیارات سیاست‌گذاری است. مدیریت دارایی‌های مالی ساف را صندوق ملی فلسطین برعهده دارد. در ژوئیه ۱۹۹۸، ساف با برخورداری از حقوق کامل کشورهای عضو سازمان ملل، موقعیت بهتری پیدا کرد و قادر شد در مذاکرات مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تنظیم قطعنامه‌ها مشارکت کند و در مذاکرات مربوط به مسائل خاورمیانه اخطار نظام‌نامه‌ای بدهد.