سالارنامه
سالارنامه
اثر شیخ احمد ادیب کرمانی، مثنوی‌ای تاریخی. میرزا آقاخان در روزهایی که در تبعیدگاه طرابزون به‌سر می‌برد مثنوی‌ای به تقلید از فردوسی در بحر متقارب در طی یک سال سرود و در ۱۳۱۳ق به‌پایان رساند و نام آن را نامۀ باستان نهاد. این مثنوی در حقیقت تاریخ مختصر ایران پیش از اسلام است. میرزا آقاخان می‌خواست تا برخی از اشتباهات یا ابهامات تاریخی شاهنامه را بگشاید. در حاشیۀ این مثنوی توضیحات تاریخی و نیز دربارۀ اشتقاق برخی واژه‌ها و نام‌های تاریخی مطالبی نوشته شده است. بخش پایانی نامۀ باستان، مقاله‌ای انتقادی کوتاه و با لحن تند دربارۀ شعر و شاعری از میرزا آقاخان است که در آن از شاعران کهن و نتایج اجتماعی شعر آنان سخن گفته است. همچنین حدود ۴۰۰ بیت اشعار سیاسی ملی نیز از هم‌او به کتاب افزوده شده است. در ۱۳۱۶ق شیخ احمد ادیب کرمانی، دو بخش به آن افزود و با تمام‌کردن این کتاب، آن را به نام عبدالحسین میرزا، که در آن زمان سالار لشکر خوانده می‌شد، سالارنامه گذاشت و در ۱۳۱۶ق در دو جلد در شیراز چاپ سنگی کرد. به این ترتیب نامۀ باستان/سالارنامه در ۴,۵۰۰ بیت چاپ شد، اما مقالۀ انتقادی میرزا آقاخان و نیز اشعار ملی و میهنی او در این چاپ حذف شد. بعد، ناظم‌الاسلام کرمانی، این مقاله و اشعار را در تاریخ بیداری ایرانیان به‌چاپ رسانید.