سعد بن ابی وقاص
سَعد بن اَبی وَقّاص (۲۰پیش از هجرت ـ مدینه ۵۵ق)
(یا: سعد وقاص) صحابی مشهور، از امرای بزرگ عرب در صدر اسلام، و مطابق با احادیث اهل سنت از عَشرۀ مبشّره. در ۱۷ یا ۱۹سالگی اسلام آورد. او در نبردهای بدر، خندق (احزاب)، بنی‌قریظه، ذات‌السلاسل و حنین حضور داشت و در جنگ اُحد در کنار حضرت علی (ع) از پیامبر اسلام (ص) محافظت کرد. وی از شاهدان عهدنامۀ صلح میان پیامبر اکرم و مشرکان در حدیبیه بود. در فتح مکه نیز یکی از سه پرچم مهاجران را در دست داشت. در خلافت عمر بن خطّاب، فرماندۀ سپاهیان فاتح اسلام بود و قادسیه، مداین و جَلُولاء به‌دست او فتح شدند. گویند وی شهر کوفه را بنیان نهاد و از سوی خلیفۀ دوم فرماندار آن‌جا شد. پس از قتل عمر بن خطاب، سعد از اعضای شش‌نفرۀ شورای عمر برای تعیین خلیفه بود که رأی خویش را به عبدالرحمان بن عوف واگذار کرد و خود کنار رفت. این امر در نهایت به انتخاب عثمان انجامید، اما زمانی‌که معاویه از وی در خونخواهی عثمان کمک خواست، نپذیرفت. او مدتی در خلافت عثمان نیز بر کوفه حکومت کرد، تا آن‌که خلیفه وی را برکنار و ولید بن عقبه را جانشین او کرد. سعد در هیچ‌یک از نبردهای زمان علی بن ابی‌طالب، او را همراهی نکرد. به گفتۀ سیره‌نویسان، علت اصلی یاری‌نکردن او این بوده که خود را سزاوار حکومت می‌دانسته است. سعد در حدود ۲۷۰ روایت از پیامبر (ص) نقل کرده است که ازجمله آن‌ها حدیث غدیر خم است. چون درگذشت، مروان بن حکم بر جنازۀ او نماز خواند و در قبرستان بقیع به‌خاک سپرده شد.