سفرنامه ابن بطوطه
سفرنامۀ ابن بَطوطه
سفرنامۀ جهانگرد معروف مسلمان، ابن بطوطه (۷۰۳ـ۷۷۹ق) به عربی. این کتاب شرح سفرهای ابن بطوطه از طنجه در مراکش به شمال افریقا، مصر، شام، فلسطین، ایران، عراق، حجاز، ترکستان (آسیای میانه)، هندوچین، کریمه، جنوب روسیه، افریقا، و اندلس است که ۲۵ سال (از ۷۲۵ تا ۷۵۴ق) به‌طول انجامید. وی خاطراتش را برای کاتب ادیب خود، ابوعبدالله محمد بن جزّی (۷۲۱ـ۷۵۷ق)، بازگو کرد و او نیز با عبارت‌پردازی‌های ادبی و بعضاً طولانی و اضافاتی از جانب خویش، چون ایجاد ارتباط میان داستان‌ها و وقایع جداگانه و آوردن قطعاتی از اشعار شعرا، آن را در مدت سه ماه به نگارش درآورد (ذیحجۀ ۷۵۶ق ـ صفر ۷۵۷ق) و تحفةالنظار فی غرائب‌الامصار و العجایب‌الاسفار نام نهاد که در نزد اهل دانش به رحلۀ ابن بطوطه شهرت دارد. ابن بطوطه بزرگ‌ترین جهانگرد مسلمان است که پیش از مارکو پولو به سیر و سفر پرداخت و سفرنامۀ خود را منتشر کرد. با آن‌که برخی از نویسندگان و دانشمندان معاصر وی چون ابن خلدون و ابن خطیب به سفرنامۀ ابن بطوطه اشاره داشته‌اند، اما این اثر در میان مسلمانان چندان بازتاب و شهرتی نداشت. در قرون ۱۹ و ۲۰ میلادی، دانشمندان و اسلام‌شناسان اروپایی به تصحیح و ترجمۀ بخش‌هایی از این کتاب به زبان‌های فرانسه، آلمانی، انگلیسی، و پرتغالی اقدام کردند. محمدعلی موحد این کتاب را با عنوان سفرنامه ابن بطوطه به فارسی ترجمه و منتشر کرد (تهران، ۱۳۴۸ش).