سوان، جوزف ویلسون (۱۸۲۸ـ۱۹۱۴)
سُوان، جوزِف ویلْسون (۱۸۲۸ـ۱۹۱۴)(Swan, Joseph Wilson)
فیزیک‌دان و شیمی‌دان انگلیسی. لامپ برق[۱] را با رشتۀ التهابی[۲] ساخت و کاغذ برومید[۳] را برای کاربرد در ظهور عکس و عکاسی پیشرفته اختراع کرد. در ۱۹۰۴ لقب سر گرفت. سوان بیش از ۷۰ طرح را به ثبت رساند. نوعی چراغ ایمنی برقی هم برای معدنکاران ساخت که پیش‌درآمد چراغ‌های معدنکاری مدرن بود. او در جریان اختراعات خود، نوعی پیل (باتری) سربی[۴] جدید ساخت که اسید از آن سرریز نمی‌کرد. همچنین، برای ساخت نوعی پیل سوختیِ[۵] ابتدایی نیز اقدام کرد. سوان در ساندرلند[۶] زاده شد و در کارخانه‌ای شیمیایی به کار پرداخت. در حدود ۱۸۴۵، به روشنایی با برق علاقه‌مند شد و با بریدن رشته‌های کاغذ و پختن آن‌ها در دماهای بالا برای تولید تار کربن شروع به ساختن رشته‌های کارا برای لامپ کرد. در نخستین لامپ، دو سر رشته را به سیم برق متصل کرد که کار دشواری بود. او رشته را در یک بطری شیشه‌ای قرار داد و سعی کرد هوای داخل بطری را تخلیه کند و در آن را با چوب‌پنبه ببندد تا هوا وارد بطری نشود. معمولاً رشتۀ کربنی در هوای باقی‌مانده در بطری به‌سرعت می‌سوخت و شیشه را سیاه می‌کرد. پس از اختراع تلمبۀ خلأ[۷] در ۱۸۶۵، سوان توانست لامپ رشته‌ای نسبتاً بادوامی بسازد. به‌‌این منظور رشتۀ جدیدی از نخ پنبه‌ای تولید و آن را تا حدی در اسید سولفوریک حل کرد. سوان این فرآیند را در ۱۸۸۰ به ثبت رساند و تولید لامپ را آغاز کرد. در ۱۸۸۲، توماس ادیسون[۸]، مخترع امریکایی، با اتهام نقض حق امتیاز بر علیه سوان اقامۀ دعوی کرد، اما به‌زودی شکایت خود را پس گرفت و شرکت ادیسون اند سوان یونایتد الکتریک لایت[۹] در ۱۸۸۳ تأسیس شد. در ۱۸۶۴، سوان فرآیندی تر[۱۰] برای چاپ عکس به‌ثبت رساند که در آن از فیلم ژلاتینی[۱۱] آغشته به کربن یا دانه‌های رنگدانه‌ای دیگر استفاده می‌شد. این فیلم با دی‌کرومات پتاسیم[۱۲] به نور حساس شده بود. این فرآیند را فرآیند کربنی[۱۳] یا اتوتایپ[۱۴] نامیدند.