شاذلیه
شاذِلیّه
از فِرَق صوفیه، پیروان تقی الدین ابوالحسن علی بن عبدالله شاذلی (۵۹۳ـ۶۵۶ق)، پدیدآمده در نیمۀ اول قرن ۷ق در اسکندریه. شاذلی پیروانش را با اوراد و ادعیه‌‌ای (معروف‌ترین دعای حزب‌البحر) به زهد و وصول به خداوند (فنا فی‌الله) دعوت می‌کرد. با سؤال و تکدی مخالف بود و از قبول اعانات حکومت ابا داشت و به سنت سخت پای‌بند بود. اصول پنج‌گانۀ این طریقت عبارت است از تقوا در آشکار و نهان، پیروی از سنت پیامبر (ص) در گفتار و عمل، اعراض از خلق در خوشبختی و بدبختی، راضی‌بودن به رضای خداوند در همه حال و برابری مسلمانان و نصاریان و یهودیان. شاذلیه در دین تسامح داشتند نَه تعصب، و به خلوت و خانقاه بی‌توجه بودند. این طریقه در مصر، سوریه، الجزایر و تونس رواج و نفوذ و شهرت بسیار داشت. ابوالعباس مُرسی ( ـ۶۸۶ق) و تاج‌الدین بن عطاء‌الله اسکندرانی ( ـ۷۰۹ق) از معروف‌ترین پیران شاذلی بودند. شاذلیه به طریقه‌هایی چون وفائیه، عروسیه، جذولیه و هفونیه منشعب شدند.