شخص حقیقی و حقوقی
شخص حقیقی و حقوقی
از نظر حقوقی، شخص کسی است که قابلیت و اهلیت داراشدن و استفاده از حق و نیز اهلیت متعهدشدن را داشته باشد. شخص بر دو نوع است: شخص حقیقی یا طبیعی، و شخص حقوقی یا فرضی. تنها مصداق شخص حقیقی انسان است که صاحب اراده است. شخصیت انسان با تولد شروع می‌شود و با مرگ او پایان می‌پذیرد، مع‌ذلک گاه قانون برای جنین انسان نیز حقوقی قائل می‌شود، به شرط این‌که زنده متولد شود (مادۀ ۹۵۷ قانون مدنی.)؛ مثلاً می‌توان به نفع جنین قبل از تولد وصیت کرد یا وقف کرد، همچنین جنین ارث می‌برد. شخص حقوقی یا فرضی، وجود خارجی ندارد، ولی قانون‌گذار فرض می‌کند که پس از انجام تشریفات خاص، مانند حکم قانون یا ثبت آن، نزد ادارات ثبت، به‌وجود می‌آید و او را صاحب حق و تکلیف می‌داند. بنابراین، شخصیت حقوقی، یک مفهوم ذهنی و اعتباری است که با انجام تشریفات خاصی هم منحل می‌شود. شخص حقوقی، توسط اشخاص طبیعی به‌وجود می‌آید، مثلاً چند نفر که هدف و علایق مشترکی دارند، شرکتی را تأسیس می‌کنند، یا عده‌ای که عقیده و مرام مشابهی دارند، حزب یا سندیکا یا بنیاد فرهنگی را به‌وجود می‌آورند. اشخاص حقوقی برحسب این‌که توسط دولت یا اشخاص طبیعی تأسیس شوند به دو گروه تقسیم می‌شوند: اشخاص حقوقی مربوط به حقوق عمومی، و اشخاص حقوقی مربوط به حقوق خصوصی. گروه اول وزارتخانه‌ها، مؤسسات، دستگاه‌ها و سازمان‌هایی هستند که به‌موجب قانون تشکیل می‌شوند و عهده‌دار انجام خدمات عمومی و دولتی‌اند. بزرگ‌ترین شخصیت حقوقی در حقوق عمومی، خود دولت است، منتهی دولت در جایی ثبت نمی‌شود، بلکه با شناسایی آن در سطح بین‌المللی و توسط سایر دولت‌ها به‌وجود می‌آید. اشخاص حقوقی مربوط به حقوق خصوصی، را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد: شرکت‌های تجارتی و مؤسسات غیر انتفاعی و غیر تجارتی.