شرکت ملی گاز ایران
شرکت ملّی گاز ایران
شرکتی تأسیس‌شده در اسفند ۱۳۴۴ش با هدف تولید و توزیع گاز در داخل کشور، فروش و صدور گاز به خارج، و رسیدگی به همۀ امور مربوط. نخستین اسناد تاریخی از استفادۀ برنامه‌ای گاز در ایران به دورۀ قاجاریه و سلطنت ناصرالدین شاه مربوط مي‌شود. در سفر ناصرالدین شاه به لندن، چراغ‌های گازی که روشنی‌بخش معابر بودند، تعجب و علاقۀ او را برانگیخت. وی پس از بازگشت به ایران، دستور احداث و استفاده از کارخانۀ چراغ‌گاز را صادر کرد. استفادۀ محدود گاز در ایران تا ۱۲۸۷ش که نخستین چاه ایران در مسجدسلیمان به نفت رسید، کم‌وبیش ادامه داشت. پس از استخراج نفت، گازهای همراه به‌ناچار در محل سوزانده می‌شدند. رفته‌رفته که منابع نفت یکی پس از دیگری احداث و به بهره‌برداری می‌رسید، استفاده از گاز طبیعی برای تأمین سوخت و محرکه‌های کمپرسور و مولدهای برق، و مصارف داخلی در مناطق نفت‌خیز ازجمله مسجدسلیمان، آغاجاری، هفتگل و آبادان مطرح شد و در کنار فعالیت‌های اصلی تولید، انتقال و پالایش نفت خام در نواحی جنوبی ایران، فعالیت‌های محدودی نیز برای تهیه و به‌عمل‌آوردن گاز طبیعی توسط شرکت‌های عامل صورت گرفت. اولین استفاده از گاز طبیعی، خارج از مناطق نفت‌خیز، برای تغذیۀ کارخانۀ جدید‌التأسیس مجتمع کودشیمیایی شیراز در ۱۳۳۴ش بود. برای این منظور خط لوله‌ای به قُطر ده اینچ و طول تقریبی ۲۱۵ کیلومتر از گچساران به شیراز احداث شد. جهت صدور و فروش گاز به خارج، از سوی شرکت ملی نفت ایران پروژۀ خط لولۀ سراسری اول موسوم به PGATI به مرحلۀ اجرا و بهره‌برداری درآمد. به‌سبب آن‌که می‌بایستی کلیۀ امور مرتبط به گاز در سازمانی متشکل انجام می‌شد تا پاسخگوی مسئولیت‌ها و نیز اهداف آینده باشد، و از طرف دیگر توافق کلی که در زمینۀ توسعۀ همکاری‌های اقتصادی بین ایران و شوروی سابق در ۱۳۴۴ صورت گرفت و منجر‌به امضای پروتکلی در دی‌ماه همان سال شد، زمینۀ صدور گاز فراهم و تأسیس شرکت ملی گاز ایران در اسفندماه هما‌ن‌سال برای تحقق اهداف ذکر‌شده تصویب و به اجرا گذاشته شد.