شعرای یمانی

شِعْرایِ یَمانی (Sirius)
درخشان‌ترین ستارۀ آسمان شب در فاصلۀ ۸.۶ سال نوری از خورشید، در صورت فلکی کلب اکبر. شِعرایِ یَمانی ستاره‌ای دوگانه است: شعرای یمانی A ستاره‌ای سفید با جرم ۲.۳برابر جرم خورشید، قطر ۱.۸برابر قطر خورشید، و درخشندگی واقعی ۲۳ برابر خورشید است و هر ۵۰ سال یک‌بار بر گرد شعرای یمانی B، که یک کوتولۀ سفید است، مدارپیمایی می‌کند. شعرای یمانی B ندیمی از قدر هشتم است که گاهی به آن «ندیم تاریک» نیز می‌گویند. در قرن ۱۹، اخترشناس آلمانی، فریدریش بِسِل، شعرای یمانی B را با توجه به تأثیر گرانشی آن بر حرکت خاص شعرای یمانی A کشف کرد. نام دیگر شعرای یمانی، «کلب جبّار»، به روزگار مصر باستان باز می‌گردد. در آن زمان، ناخوشایندی فصل داغ تابستان، که به «روزهای سگ» معروف بود، به تأثیر شعرای یمانی نسبت داده می‌شد که در آغاز این فصل، در مقارنه با خورشید قرار می‌گرفت. در مصر باستان، نشانۀ تصویری این ستاره به شکل سگ بود و پدیدار شدن مجدد آن در آسمان پگاه نشانی از طغیان سالیانۀ نیل محسوب می‌شد. شعرای یمانی B نخستین‌بار در ۱۸۶۲ دیده شد، اما در دهۀ ۱۹۲۰ بود که به منزلۀ نخستین نمونۀ شناسایی‌ شدۀ کوتولۀ سفید شناسایی شد.

 

---