شفاعت
شَفاعت
اصطلاحی در کلام دینی به‌معنای میانجیگری برگزیدگان بین بندۀ گناهکار با خدای بخشنده. این مفهوم و باور به آن، برای پیروان ادیان یهودی و مسیحی شناخته شده و در کتاب مقدس آمده و از اساسی‌ترین باورهای آنان است. مسلمانان، به‌جز وهابیان، به آن اعتقاد دارند. فرقۀ وَعیدیّه شفاعت را منحصر به درخواست برای زیادتی ثواب و منافع برای مؤمنان می‌دانند و مخالفانشان، یعنی فرقۀ تفضیلیه، آن را برای گناهکاران نیز قائل‌اند. شفاعت را به تکوینی (استغفار عام پیامبر برای همۀ امت) و تشریعی (وساطت در برداشت کیفر) تقسیم کرده‌اند، که شفاعت تکوینی فراگیر و شفاعت تشریعی خاص مؤمنانِ مرتکبِ گناهان کبیره است. همچنین شفاعت را به مطلق و محدود، روا و درست، و ناروا و غیرممکن دسته‌بندی کرده‌اند. گناهکارانی که هیچ تقیدی به انجام یا ترک اوامر و نواهی شرعی ندارند قطعاً مشمول شفاعت قرار نمی‌گیرند، که طبق نظر قرآن از این قرارند: کفار (بقره، ۳۹)، رباخواران (بقره، ۲۷۵)، منافقان (توبه، ۶۸)، ظالمان (یونس، ۵۲)، قاتل عمدی مؤمن (نساء، ۹۳)، نمازنخوان، دستگیری‌نکننده از مستمندان، و آنان که با اهل باطل زندگانی به بطالت می‌گذرانند (مدثر، ۴۱ تا ۴۸). اما در شفاعت محدود با اجازۀ خداوند و به شرط ایمان شفاعت‌شونده، انبیا، اوصیا، مؤمنان، ملائکه، شهدا و همچنین قرآن و اعمال صالح و روزه می‌توانند به‌عنوان میانجی یا شفیع تلقی شوند و از مرتکب گناهان کبیره نیز شفاعت کنند. در بحث شفاعت، تأکید شده است که شفاعت شامل همه نمی‌شود و باورکنندۀ آن نمی‌تواند و نباید عدالت خدا را انکار کند یا آن را زیر سؤال ببرد.