شماس
شَمّاس (deacon)
در کلیساهای کاتولیک و انگلیکان، روحانی‌ای که رتبه‌اش درست بعد از کشیش است. در کلیساهای پروتستان، کسی است که آموزش می‌بیند تا لباس روحانی بر تن کند، یا ممکن است کشیش‌یار غیرروحانی باشد. جرگۀ شماسه‌های زن غیرروحانی در ۱۹۶۲ احیا شد و در ۱۹۶۸ رسمیت یافت. در انگلستان آنان اجازۀ اجرای آیین مقدس را ندارند، ولی می‌توانند عبادت دسته‌جمعی را برگزار کنند و وعظ بگویند. در ۱۹۸۵ «مجمع عمومی روحانیان» موافقت کرد که زنان نیز رتبۀ روحانی شماسی دریافت کنند و اجازه داد که مراسم عقد و غسل تعمید را برگزار کنند، ولی اجرای آیین عشای ربانی یا بخشش الهی و متبرک‌سازی را در صلاحیت آن‌ها ندانست. شماس پس از یک سال کشیش می‌شود. سرشمّاس در گذشته، مقامی رسمی در کلیساهای مسیحی، مسئول نظارت بر کار شماس‌های وابسته به یک کلیسای جامع بود. امروزه در کلیسای کاتولیک رومی کاملاً جنبۀ تشریفاتی دارد. در کلیسای انگلیکان مستقیماً از اسقف دستور می‌گیرد و وظایف بسیاری دارد، ازجمله سرکشی به کلیساها. در دیگر کلیساهای پروتستان چنین مقامی وجود ندارد. در قرن ۵م برخی از اختیارات و امتیازهای اسقف به سَرشماسی داده شد که دستیار اسقف بود؛ شماس رفته‌رفته مقامی مستقل از اسقف یافت و صاحب اختیاراتی از آن خود شد. ولی در قرن ۱۳م اعتراض سینودها به نتیجه رسید و دادگاه‌های اسقفی از اختیارات سرشماس‌ها کاستند.