شکند گمانیک وزار

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

شِکَنْد گُمانیک وِزار

(یا: گزارش گمان‌شکن؛ به‌معنی شرح از میان برندۀ شک و تردید) رساله‌ای در عقاید زردشتی و رد عقاید ادیان دیگر، به فارسی میانه، تألیف مردان فرخ، پسر اورمزد داد، احتمالاً در اواخر قرن ۳ق. مردان فرخ در تألیف این اثر از آثار دانشمندان زردشتی هم‌عصر خود، به‌ویژه دینکرد، بسیار استفاده کرده است. در مقدمۀ کتاب اظهار می‌دارد که برای آموختن ادیان مختلف به سرزمین‌های گوناگونی سفر کرده و سرانجام دین پدری را از سایر ادیان محقق‌تر یافته و این کتاب را به منظور رفع شبهۀ نوآموزان در برابر معارضان تدوین کرده است. بخش نخست کتاب در اثبات عقاید زردشتی و بخش دوم در رد ادیانی چون یهودی، مسیحی، و مانوی است. متن پهلوی کتاب از میان رفته و امروز تحریر پازند و ترجمۀ سانسکریت آن موجود است. پنج فصل نخست کتاب در زمان‌های متأخرتر از پازند دوباره به پهلوی برگردانیده شده است. سبک نوشته برجسته، واضح، و روان و استدلال‌های مردان فرخ منطقی و خردمندانه‌ است. مباحث کتاب عقلانی و انتزاعی است و نویسنده از استناد به اسطوره و افسانه چشم‌پوشی می‌کند. نخستین‌بار، صادق هدایت ترجمۀ فارسی کتاب را با نام گزارش گمان‌شکن چاپ کرده است.