شیرخوارگاه در ایران
شیرخوارگاه در ایران
محلی برای نگهداری از کودکان شیرخوار. حدود ۱۰۰ سال قبل با ورود برخی سازمان‌های غربی، پرورشگاه نیز در ایران رواج یافت و دولت آلمان در شهرستان خوی تنها یک محل برای این امر احداث کرد. اولین اقدام قانونی دولتی، به تصویب اولین قانون بلدیۀ تهران برمی‌گردد. در ۱۲خرداد ۱۲۸۶ش، دورۀ اول مجلس شورای ملی نگهداری از اطفال بی‌سرپرست و سرراهی را به‌منزلۀ یکی از وظایف بلدیه مطرح کرد و در تعقیب این قانون، در ۱۲۹۸ اولین پرورشگاه در دروازۀ قزوین و اولین شیرخوارگاه در دروازۀ دولت احداث شد. در ۱۳۲۶ شیرخوارگاهی با عنوان بنگاه مستقل معاونت عمومی وابسته به ادارۀ بهداشت در خیابان سپه تأسیس شد که چند نفر از اتباع خارجی آن را اداره و نظارت می‌کنند. این شیرخوارگاه در ۱۳۳۹ به خیابان آزادی منتقل شد و پس از تشکیل شیرخوارگاه شهرداری در نارمک، در این محل به فعالیت خود ادامه داد.
در فاصلۀ ۱۳۲۰تا ۱۳۲۴ نوانخانه‌ای در خیابان فداییان اسلام حوالی شهرری ایجاد شد که معروف به باغ پوستی و محلی برای نگهداری بیماران جسمی و روانی، بی‌پناهان، کودکان بی‌سرپرست، و زنان و مردان بود. در همین زمان در خیابان قزوین دارالایتام نیز ایجاد شد که بعدها به بنگاه پرورشگاه کودکان تغییرنام یافت. در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۴ انجمن شهر تهران ادارۀ امور بنگاه‌های خیریۀ شهرداری‌ها را در مجموعه‌‌ای به‌نام بنگاه‌های بهداری و معاونت عمومی شهرداری تهران تصویب کرد که ادارۀ امور پرورشگاه‌ها، تیمارستان‌ها، نوانخانه‌ها، و شیرخوارگاه‌ها را عهده‌دار بود. در ۱۳۳۲ پروین دولت‌آبادی ۵۴ نفر از کودکان یتیم شهرداری را به باغی در امین‌آباد انتقال داد و بنگاه پرورش کودک را ایجاد کرد.
در ۱۳۳۸ بنگاه پرورش کودکان از امین‌آباد به محل تیمارستان در خیابان سینا منتقل شد و تعداد کودکان تحت سرپرستی از آن ۵۴ نفر به ۷۰۰ نفر رسید و لزوم تفکیک دختران از پسران مطرح شد. در نتیجه دختران به محل تیمارستان در خیابان کارگر، انتقال یافتند و بیماران روانی این مکان به امین‌آباد فرستاده شدند. در ۱۳۳۹ بنگاه تعاون امین‌آباد، معروف به گداخانه، جایگزین نوانخانه شد که از متکدیان، گدایان، قاچاقچیان، بیماران روانی، و کودکان نگهداری می‌کرد. در ۱۳۴۱ بنگاه مستقل معاونت عمومی با بنگاه پرورش کودک ادغام و سازمان تربیتی شهر تهران به‌وجود آمد.
این سازمان در ۱۳۴۴ به تصویب وزارت کشور و قائم‌مقام انجمن شهر رسید و از سازمان تربیتی شهر تهران به سازمان تربیتی شهرداری پایتخت تغییرنام یافت و به‌موجب بندهای ۶ و ۲۳ از مادۀ ۵۵ قانون شهرداری‌ها وظیفۀ تأمین پرورشگاه‌ها، شیرخوارگاه‌ها، کانون‌های کودک و نگهداری اطفال بی‌سرپرست و سرراهی را عهده‌دار شد. در ۱۳۴۵، شورایی به‌نام شورای عالی سازمان تربیتی شهرداری پایتخت تشکیل شد که نام پرورشگاه‌ها را به شبانه‌روزی‌ها تغییر داد و در ۱۳۴۹ این امر از تصویب شورا نیز گذشت. طی این دوران افراد خیر مراکزی ایجاد کردند، که از آن جمله است: شبانه‌روزی شمارۀ دو در تهرانپارس برای نگهداری از دختران شش تا هجده سال؛ شبانه‌روزی شمارۀ پنج حوالی میدان مادر؛ شبانه‌روزی شمارۀ شش در دولت‌آباد؛ شبانه‌روزی شمارۀ هفت در میدان تجریش برای نگهداری از پسران دوازده سال به بالا؛ کانون دختران در خیابان حقوقی؛ کانون پسران در خیابان استاد مطهری؛ تأسیس پرورشگاه‌های یتیمان جعفری در خانی‌آباد با شعبه‌ای در میدان محمدیّه در ۱۳۲۷؛ تأسیس پرورشگاه‌های اردکانی در ۱۳۴۰؛ پرورشگاه مظفری در ۱۳۲۶؛ پرورشگاه تقوا در ۱۳۴۰؛ پرورشگاه حکیمی در ۱۳۴۰؛ پرورشگاه محمودیه که تأسیس آن در ۱۳۲۶ بی‌ربط با جنگ جهانی دوم نبود و در ۱۳۳۲ شروع به کار کرد؛ شبانه‌روزی قدوسی در ۱۳۴۷ و شیرخوارگاه آمنه که از کودکان یک روزه تا شش‌ساله نگهداری می‌کند و پس از پایان آموزش‌های پیش‌دبستانی در مهدکودک شیرخوارگاه، در ۶سالگی آنان را به شبانه‌روزی تحویل می‌دهد. در‌حال‌حاضر در تهران یک شیرخوارگاه، شش مرکز شبانه‌روزی، دو مهدکودک، یک اردوگاه و دو مرکز آموزشی با عنوان آموزشگاه آموزشیاری و آموزشگاه کودکیاری برای آموزش و تربیت حرفه‌ای نیروهای خودساخته موجود است.