صاحب بن عباد
صاحِبِ بنِ عَبّاد (طالقان ۳۲۶ـ ری ۳۸۵ق)
| صاحِبِ بنِ عَبّاد | |
|---|---|
| زادروز |
طالقان ۳۲۶ق |
| درگذشت | ری ۳۸۵ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | ادیب |
| شغل و تخصص های دیگر | دولتمرد |
| آثار | المحیط در لغت (7 جلد)- کتاب الامامة، در ذکر فضایل امیرالمؤمنین (ع) |
| گروه مقاله | ادبیات عرب |
(شهرت «اَبوالقاسم اِسْماعیل بِنْ عَبَّاد») ادیبِ دانشمند و دانش‌پرور شیعۀ عربی‌نویس و وزیر مؤیدالدوله و فخرالدولۀ دیلمی. علم و دانش را از استادان فن، مانند ابن فارس و ابن عمید، آموخت و پس از ابن‌عمید به وزارت مؤیدالدوله رسید (۳۶۰ق). جز مدت کوتاهی، تا پایان عمر او، وزیر بود و پس از آن فخرالدوله، او را در مقام وزارت ابقا کرد. صاحب تا سال ۳۸۵ق که درگذشت در این مقام بود. وی نخستین وزیری است که به «صاحب» ملقب شد، از آن‌رو که پیوسته مصاحب و همنشین ابن‌عمید یا مؤیدالدوله بوده است. شهرت صاحب بیشتر به‌سبب جایگاه علمی و ادبی، و حمایت از اهل علم و ادب بود. ادیبان و شاعران به محضرش می‌شتافتند و از عنایاتش برخوردار می‌شدند. وی دارای تألیفات متعددی است ازجمله کتاب المحیط در لغت (۷ جلد)؛ کتاب الامامة، در ذکر فضایل امیرالمؤمنین (ع) و اثبات تقدم آن حضرت در امامت و رهبری؛ الکشف در انتقاد اشعار متنبّی؛ و دیوان شعر. صاحب کتابخانۀ معظمی داشت که تنها فهرست آن، ۱۰ جلد بود. بعدها با تصرف ری به‌دست محمود غزنوی بسیاری از کتاب‌های کتابخانۀ وی سوزانده شد. صاحب بن عباد در ری درگذشت و پیکر او پس از تشییع باشکوه و با حضور فخرالدوله دیلمی، به اصفهان منتقل و در آن‌جا به‌خاک سپرده شد.