صدق

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

صِدْق

در لغت به‌معنای راستی و راست‌گفتن، و در اصطلاح اهل منطق مطابقت قضیه با واقع. منطقیان قدیم هر قضیه‌ای را که مفاد آن با واقع مطابقت داشت، «صادق» می‌خواندند. اما معنای واقع و مطابقت برحسب قضیه تعریف می‌شد، گاهی مرادشان از واقع، واقعیت خارج از ذهن بود؛ مانند قضیۀ «هوا در تابستان گرم است» که مفاد آن با واقع یعنی عالم محسوس مطابقت دارد و صادق محسوب می‌شود. اما گاهی معنای «واقع» و تحقق «مطابقت» برای قضیه همان ذهن است ولی در مرتبه‌ای فراتر از مرتبه‌ای که قضیۀ اول ایراد شده است مثلاً برای فهم درستی این قضیه که «اجتماع نقیضین محال است» باید به واقع مراجعه کرد اما واقع، در این‌جا، همان عالم ذهن است. امروزه در منطق جدید و معرفت‌شناسی، معیارهای دیگری نیز غیر از «مطابقت» با واقع برای صدق قضیه ذکر شده است.