صناعات ادبی

صِناعات ادبی
مجموعۀ فنون و روش‌های لفظی، معنوی و مشترک. برای ایجاد زیبایی در کلام. صنایع ادبی به دو بخش لفظی و معنوی تقسیم می‌شود. صنایع لفظی، صنایعی هستند که از تناسب الفاظ به‌وجود می‌آیند که صنایع زیر از آن جمله‌اند: سجع و انواع آن، موازنه، ترصیع، تضمین، جناس و انواع آن، اشتقاق، قلب، ردالعَجُز علی‌الصّدر و ردّالصّدر علی‌العجز، ردّالقافیه، ردّالمطلع، طرد و عکس، اعنات، حذف، ذوقافیتین، تشریع، ذوبحرین و توشیح. صنایع معنوی، صنایعی هستند که از زیبایی معنا و حسن تعبیر ایجاد می‌شوند که از آن جمله‌اند: حسن مطلع، حسن تخلّص، حسن تشبیه، حسن مقطع. برخی صنایع را هم می‌توان لفظی دانست و هم معنوی که آن‌ها را «صنایع مشترک» گفته‌اند و ازجملۀ آن‌ها براعت استهلال، انسجام، حسن تعلیل، حسن مطلع و حسن مقطع است. مجموعۀ صنایع لفظی، معنوی و مشترک را صناعات ادبی می‌نامند.