ضرب (منطق)
ضَرب (منطق)
(جمع آن ضروب، در لغت به‌معنای گونه و روش و قسم) در منطق، اصطلاحی در بحث قیاس، بدین معنا که در قیاس اقترانی حملی و برای هریک از اشکال چهارگانۀ قیاس، به‌دلیل آن‌که صغری و کبری ممکن است یکی از محصورات اربعه باشد، شانزده حالت پدید می‌آید که شانزده ضرب‌ِ آن شکل نامیده می‌شود. ضروب قیاس بر دو نوع‌اند: ۱. ضروب عقیم: همواره دارای نتیجه‌ای صحیح نیستند، چون شرایط انتاج در آن‌ها رعایت نمی‌شود؛ ۲. ضروب منتج: همواره از آن‌ها می‌توان نتیجه‌ای صحیح به‌دست آورد. ضروب منتج و عقیم را برمبنای شرایط انتاج تعیین می‌کنند: در شکل اول، چهار ضرب منتج و دوازده ضرب عقیم؛ در شکل دوم، چهار ضربْ منتج و دوازده ضرب عقیم؛ در شکل سوم، شش ضربْ منتج و دَه ضرب عقیم؛ در شکل چهارم، پنج ضربْ منتج و یازده ضربْ عقیم.