طول عمر

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

طول عُمر (life span)

مدت‌زمان بین تولد و مرگ موجود زنده. این مدت بسیار متغیر است و احتمالاً در هرگونه از جانداران، حداکثری برای طول عمر وجود دارد. طول عمر هر جاندار به فشارهای محیطی، ازجمله فراهم‌بودن غذا، سرپناه، آب‌وهوا و موجودات شکارچی، تغییرات شرایط جسمی، ازجمله سوانح و بیماری، و وراثت بستگی دارد. فرزندان موجوداتی که عمری طولانی‌تر از هم‌نوعان خود داشته‌اند، در شرایط مناسب طول عمر بیشتری دارند. در موجودات تک‌یاخته‌ای که با تقسیم تکثیر می‌شوند، مفهوم طول عمر تا حدّی کم‌رنگ است، زیرا این موجودات به‌صورت نامحدود تقسیم می‌شوند و زنده می‌مانند. در این موارد، می‌توان به‌صورت قراردادی فاصله بین دو تقسیم را در حکم طول عمر درنظر گرفت. این نوع تخمین برای موجوداتی که به‌روش جنسی تولیدمثل می‌کنند، پذیرفته نیست. در اغلب گونه‌های جانداران، با درنظرگرفتن حداکثر عمر مشاهده‌شده بین اعضای هرگونه، حداکثر طول عمر را تخمین می‌زنند. حداکثر طول عمر انسان ۱۱۵ تا ۱۵۰ سال است. در بسیاری از حیوانات، حداکثر طول عمر با درنظرگرفتن مدت زندگی در اسارت تخمین زده شده است، ولی باید توجه داشت که در این حالت وجود شرایط مناسب زیست، ازجمله فراهم‌بودن غذا و سرپناه و نبودن حیوانات شکارچی باعث طولانی‌شدن دورۀ زندگی می‌شود. به‌نظر می‌رسد طول عمر مهره‌داران از یک سال، در نوعی جونده کوچک، تا ۱۷۷ سال، در نوعی لاک‌پشت بزرگ، متغیر است. در بین پستانداران، طول عمر انسان از همه بیشتر است و اصولاً، طول عمر بی‌مهرگان کوتاه‌تر از مهره‌داران است. با این همه، برخی از انواع سوسک‌ها و حلزون‌ها حدود ۳۰ سال عمر می‌کنند. حداکثر طول عمر انسان بیش از ۱۰۰ سال است و متوسط طول عمر انسان را حدود ۷۰ سال می‌دانند. در قرن ۱۸، متوسط طول عمر انسان ۳۰ سال بود. به‌‌رغم افزایش متوسط طول عمر، براثر بهبود شرایط زیست، به‌نظر نمی‌رسد حداکثر طول عمر افزایش یافته باشد. تعیین طول عمر گیاهان مشکل‌تر از حیوانات است، ولی در کل، حداکثر طول عمر گیاهان بیش از جانوران است. طول عمر نوعی درخت کاج در کالیفرنیا و نوادای امریکا ۴۹۰۰ سال تعیین شده است و انواع متفاوتی از درختان، مثل بلوط، سرخ‌چوب، و سرو کوهی، بیش از هزار سال عمر می‌کنند. در مقابل، بسیاری از گیاهان علفی طی یک دورۀ رشد و تولیدمثل زنده می‌مانند و پس از گل‌دادن و تولید دانه خشک می‌شوند. رشته‌های تشکیل‌دهنده برخی قارچ‌ها (میسلیوم[۱]) ممکن است حدود ۴۰۰ سال زنده بمانند و عمر برخی خزه‌ها را ۲۸۰۰ سال برآورد کرده‌اند، ولی طول عمر اثبات‌شدۀ این گونه‌ها بسیار کمتر است.


طول عمر جانوران
گونه طول عمر به سال گونه طول عمر به سال
لاك‌پشت خشكی‌زی ماریون بیش از 152 خرچنگ امریكای شمالی حدود 50
صدف خوراكی اقیانوس اطلس حدود 150 غاز اهلی بیش از 49
انسان بیش از 120 خارپشت مورچه‌خوار (اكیدنه) بینی كوتاه بیش از 49
لاك‌پشت خشكی‌زی مهمیزران بیش از 116 طوطی خاكستری 49
صدف خوراكی اعماق دریا حدود 100 كرگدن هندی 49
نهنگ قاتل كمی بیش از 90 خرس قهوه‌ای اروپایی 47
شقایق دریایی 80ـ90 كاپوچین سپیدگلو بیش از 46
مارماهی اروپایی 88 خوك آبی خاكستری بیش از 46
ماهی خاویار رودخانه 82 ماندریل حدود 46
خرمای دریایی آب شیرین 70ـ80 وال كبود حدود 45
فیل آسیایی 78 موغ نوروزی شاه‌ماهی‌خوار 44
سوسمار شاخدار 77 شترمرغ استرالیایی بیش از42
كركس آند بیش از 72 سوسك درخت‌خوار طلایی 42
فیل افریقایی حدود 70 ماهی قرمز 41
اوزون‌برون حدود 70 مار بوا بیش از 40
جغد عقابی بزرگ بیش از 68 وزغ بیش از 40
سوسمار آبی امریكایی 66 زرافة شنل‌دار 36
طوطی آبی 64 شتر دوكوهانه 35
درنای سفید سیبریایی بیش از 62 تنبل دوانگشتی هافمن بیش از 34
اسب 62 گربه اهلی 34
شترمرغ 62 قناری 34
گربه‌ماهی اروپایی بیش از 60 گاو كوهاندار امریكایی 33
لاك‌پشت آبزی دهان تمساحی 59 سیاه‌گوش امریكایی بیش از 32
مرغ دریایی شاهی بیش از 58 كوسة گله‌ای استرالیایی بیش از 32
اورانگوتان بیش از 57 روباه پرنده هندی بیش از 31
طوطی كاكل گوگردی 56 گاو دریایی امریكایی بیش از 30
شمپانزه بیش از 55 كانگوروی قرمز حدود 30
اردك‌ماهی 55 بوفالوی افریقایی 30
اسب آبی 54 سگ اهلی 30
گوریل 53 طوطی استرالیایی بیش از 29
سمور گندافشان 53 خرچنگ نپتون بیش از 29
سمندر بزرگ ژاپنی بیش از 51 شیر حدود 29
لك‌لك سفید 51 زباد افریقایی 28
لاك‌پشت آبزی سبز بیش از 50 عنكبوت ترافوسید حدود 28
ماهی قنات بیش از 50 سیخول تیغ‌دار سوماترایی 27
زالوی طبی 27 كاپیبارا 12
خوك اهلی 27 مورچه‌خوار درختی فیلیپینی 11
آهوی قرمز بیش از 26 صدپای بزرگ بیش از 10
ببر بیش از 26 كیسه‌دهان طلایی 10
پاندای بزرگ بیش از 26 عنكبوت كیسه كارتنك بیش از 9
وامبت 26 موش زمستان‌خواب بیش از 8
ویكونیا 25 ژربیل مصری بزرگ بیش از 8
سنجاب خاكستری 23 ستارة دریایی خاردار بیش از 7
گرگ چمنزار بیش از 21 هزارپا 7
سمور آبی كانادایی 21 موش خانگی 6
بز اهلی 21 كرم بندبند بیش از 5
گوسفند آبی بیش از 20 سنجاب پرنده سیبریایی بیش از 3
لاله دریایی بیش از 20 مورچه‌خوار سپیددندان پیگمی 2
مورچه ملكه بیش از 18 شاه‌پروانه 1
خارپشت بیش از 16 ساس 5
حلزون خشكی 15 عنكبوت بیوه سیاه 27
خوكچه هندی 15 مگس خانگی 40
مورچه‌خوار فلس‌دار هندی 13 __ __


  1. mycelium