ظهار

ظِهار
نوعی طلاق در پیش از اسلام، که به‌موجب آن زن برای همیشه از مرد جدا می‌شد و دیگر نمی‌توانست با او ازدواج کند. در این طلاق، مرد به زن می‌گفت که پشت (ظَهْر) تو، مانند پشت مادر من است و بدین گونه صیغۀ طلاق را جاری می‌کرد. به این نوع طلاق، ظهار، به طلاق‌دهنده مُظاهِر و به طلاق داده شده مُظاهَره می‌گفتند. این کار پس از اسلام نه تنها موجب تحریم، بلکه موجب طلاق هم نمی‌شد و افزون بر آن، مرد می‌بایست برای نزدیکی‌کردن با همسری که با او ظهار کرده بود، کفاره بپردازد؛ یعنی یا یک برده را آزاد کند، یا دو ماه پیاپی روزه بگیرد یا به شصت مسکین طعام دهد. به‌نظر بسیاری فقیهان چنانچه مرد توانایی پرداخت کفاره را نداشته باشد، می‌تواند به‌جای کفاره، استغفار کند. بسیاری از فقیهان برآن‌اند در تحقق ظهار شرط است که دو شاهد آن را بشنوند. همچنین به‌نظر برخی از آنان حتی اگر مرد پشت همسرش را به پشت سایر محارم نسبی مانند خواهر تشبیه کند ظهار واقع می‌شود؛ اما در تشبیه به سایر اعضای مادر یا محارم نَسَبی، اختلاف است. با تشبیه پشت همسر به پشت یا سایر اعضای محارم سببی مانند مادرزن، ظهار واقع نمی‌شود. در مظاهر شرط بالغ، عاقل، مختار و قاصدبودن است و در مظاهرة (زن ظهارشده) شرط است که در حال حیض و نفاس نباشد. به عقیدۀ برخی در مورد زنی که با او نزدیکی نشده باشد، ظهار واقع نمی‌شود. ظهار می‌تواند مشروط واقع شود. زنی که ظهارشده می‌تواند صبر کند یا به حاکم مراجعه کند. در صورت دوم، حاکم مرد را بین پرداخت کفاره و رجوع به زن یا طلاق مُخَیَّر می‌کند و از حین مرافعه به مرد سه ماه فرصت می‌دهد. چنانچه در این فرصت، مرد هیچ‌یک از آن راه‌ها را برنگزید، بر او در خوراک و نوشیدنی سخت می‌گیرد تا مجبور به انتخاب شود. حاکم نمی‌تواند مرد را مجبور به طلاق کند یا از جانب او زن را طلاق دهد.