عالم آرای شاه اسماعیل

عالَم‌آرای شاه اسماعیل

(یا: عالم‌آرای صفوی) کتابی به فارسی در تاریخ پادشاهی شاه اسماعیل اول صفوی، از مؤلفی ناشناخته. این کتاب که پس از ۱۰۸۶ق در پادشاهی شاه سلیمان صفوی تألیف شده، با گزارش کوتاهی از تاریخ نیاکان شاه اسماعیل، از صفی‌الدین اردبیلی تا شیخ حیدر آغاز می‌شود و با رسیدن به داستان زندگی شاه اسماعیل تفصیل می‌یابد و سرانجام با مرگ شاه اساعیل به‌پایان می‌رسد. گزارش‌های کتاب، هیچ تاریخ وقوع ندارند و تنها در چند مورد رویدادها را با یادی از روز یا فصل و ماه باز می‌گوید. مؤلف با این‌که پایه و مایۀ علمی و ادبی ندارد، چون به منابع معتبر دسترسی داشته، لذا کتابش اهمیت فراوان دارد و از منابع مهم تاریخ سال‌های نخست دولت صفوی در ایران به‌شمار می‌رود. چون کتاب، داستان گونه نوشته شده نثری ساده و بی‌پیرایه دارد و زبان آن به زبان محاوره نزدیک و دارای شاخ و برگ‌های داستان‌گویان و نقالان است. عالم آرای شاه اسماعیل با همین نام به تصحیح اصغر منتظر صاحب (تهران، ۱۳۴۹) و با نام عالم آرای صفوی به تصحیح یدالله شکری (تهران ۱۳۵۰ و ۱۳۶۳) به‌چاپ رسیده است.