عباس بن عبدالمطلب
عبّاس بن عبدالمطلب ( ـ۳۲ق)
عموی پیامبر اسلام، از بزرگان قریش و جد خلفای عباسی. در زمان جاهلیت تاجری توانگر بود. در غزوۀ بدر به جنگ مسلمانان رفت و اسیر شد و با پرداختن فدیه‌ای سنگین خود را از اسارت رهانید. احتمالاً در مکه میان پیامبر (ص) و نمایندگان یثرب (مدینةالنبی بعدی) رابطه برقرار کرد. برخی از راویان گفته‌اند که عباس پس از رهایی از اسارت بلافاصله اسلام آورد؛ اما به‌نظر بعید می‌نماید؛ چه، اگر چنین بود، نزد پیغمبر می‌ماند و پیش کافران نمی‌رفت. به هر حال، کمی پیش از فتح مکه به مسلمانان پیوست و حضرت محمد، منصب میقات را برعهدۀ او گذاشت. عباس در غزوۀ حنین شرکت کرد. ابن معتز، خلیفۀ یک‌روزه و شاعر و ادیب پرآوازۀ عباسی، برخی از فضایل این جدّ خود را در قصیده‌ای آورده است.