خلیلی، عباس (نجف ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۰ش)

عباس خلیلی;
زادروز	نجف ۱۲۷۲ش;
درگذشت	تهران ۱۳۵۰ش
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	نویسنده، روزنامه نگار، شاعر، مترجم و پژوهشگر
آثار	روزگار سیاه (رمان اجتماعی- ۱۳۰۳ش)، شارلوت، انتقام (۱۳۰۴)
گروه مقاله	ادبیات فارسی، رسانه ها و ارتباطات، زبان شناسی و ترجمه
خویشاوندان سرشناس	حاج میرزا حسین خلیلی (عمو)، سیمین بهبهانی (دختر)

خلیلی، عبّاس (نجف ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۰ش)

نویسنده، روزنامه‌نگار، شاعر، مترجم و پژوهشگر ایرانی. برادرزادۀ حاج میرزا حسین خلیلی، از علمای قرن ۱۳ق، و پدر سیمین بهبهانی است. در نجف تحصیل کرد. بسیاری از اشعار فردوسی و سعدی را به شعر عربی برگرداند و در مجله‌های عربی‌زبان المقتطف، العرفان، و الاخاء به‌چاپ رساند. در عراق جمعیت «نهضت اسلام» را برضد انگلیسی‌ها تشکیل داد. پس از شورشی که به‌قتل فرمانروای انگلیسی انجامید به تهران گریخت و سردبیر روزنامۀ رعد شد و با نام مستعار به ترجمۀ متون عربی برای روزنامۀ رعد پرداخت. مدتی مدیر روزنامۀ بلدیه و چندی نیز مدیر مجلۀ بهار بود، تا آن‌که در ۱۲۹۹ش روزنامۀ اقدام را تأسیس و برخی از رمان‌های تاریخی خود را در آن چاپ کرد. در این آثار با نثری احساساتی و مملو از لغات عربی به وضع نامطلوب زنان، مضار ازدواج اجباری و رواج فساد در میان جوانان طبقۀ ثروتمند پرداخت. پس از توقیف اقدام در ۱۳۰۶ش، بار دیگر چاپ آن را از ۱۳۲۰ش شروع کرد، تا آن‌که در ۱۳۲۹ش تعطیل شد. مدتی سفیر کبیر ایران در حبشه بود. چندین‌بار به جان او سوء قصد شد. پس از کشته‌شدن مارشالی انگلیسی (در زمان حضور متفقین در ایران) در جنگ جهانی اول به اعدام محکوم شد، اما نجات یافت. از آثارش: رمان اجتماعی روزگار سیاه (۱۳۰۳ش)؛ شارلوت؛ انتقام (۱۳۰۴)؛ پیرچاک هندی؛ اسرار شب (۱۳۰۵)؛ انسان چلگاو؛ و زندانیان (۱۳۱۰)؛ ترجمۀ تاریخ بزرگ اسلام و ایران.