ضیا پاشا، عبدالحمید (ترکیه ۱۸۲۵ـ آدانا ۱۸۸۰)
ضیا پاشا، عبدالحمید (ترکیه ۱۸۲۵ـ آدانا ۱۸۸۰)
سیاستمدار، مترجم، شاعر، و تاریخ‌نگار عثمانی. زبان‌های فارسی، عربی و فرانسه را آموخت. در ۱۸۶۲ قبرس را گرفت. پس از آن به عضویت مجلس والای احکام عدلیه درآمد و در ۱۸۶۳ حاکم آماسیه و جانیک شد. در ۱۸۶۷ به پاریس و پس از چندی به لندن رفت و روزنامه‌ای به‌نام حرّیت در آن‌جا به‌‌راه انداخت. پس از بازگشت به استانبول، به ریاست جمعیت اجرا و عضویت در شورای دولتی رسید. در سرنگونی عبدالعزیز عثمانی و رساندن مراد پنجم به پادشاهی دخالت داشت و پس از آن به مقام مستشاری معارف برگزیده شد. ضیا پاشا در پادشاهی عبدالحمید دوم با رتبۀ وزارت به سوریه گسیل شد. سپس او را به قونیه و از آن‌جا به آدانا فرستادند. از نمایندگان برجستۀ دورۀ تنظیمات بود. ازجمله شاعرانی است که کوشیدند سبک‌های ادبی اروپایی را جایگزین شیوه‌های سنتی ادبیات ترکی کنند. فکر و اندیشه در شعرهای او محوریت داد. از آثارش: ظفرنامه که هجویاتی به نظم و نثر است (۱۸۶۸)؛ خرابات (۱۸۷۴) که سفینه‌ای از شعرهای فارسی، ترکی و عربی است و در ۳ جلد چاپ شده است؛ کلیات ضیا (۱۹۴۴)؛ مکتوبات وراثت (۱۹۱۰)؛ رؤیا (۱۹۱۰)؛ ترجمۀ تلماک فنلون به نظم ترکی؛ تاریخ اندلس در ۲ جلد؛ ترجمۀ امیل ژان ژاک روسو به ترکی؛ ترجمۀ خسیس مولیر به ترکی؛ تاریخ انگیزاسیون.