عجایب المخلوقات (فارسی)
عَجایِب‌المَخلوقات (۲)
(یا: عجایب‌نامه؛ جام گیتی‌نمای) نوشتۀ محمدبن احمد طوسی سلمانی، دانشنامه‌ای به فارسی در معرفی عجایب جهان. در تاریخ تألیف کتاب تردید است، احتمالاً حدود ۵۵۵ تا ۵۶۲ق نگارش یافته و به طغرل بن ارسلان سلجوقی پیشکش شده است. این اثر در ده رکن و چندین باب است. ازجمله مطالب آن: عجایب اجرام علومی و فرشتگان، عجایب آتش، زمین و دریاها، شهرهای معروف و مساجد، عجایب آدمی و حیوانات، شیاطین و غولان و گنج‌ها. مؤلف در این کتاب، شگفتی‌های جهان را بیان کرده و از ساختار طبیعیات ارسطو تقلید کرده است، ولی محتوای آن چندان علمی نیست و نویسنده، به‌غیر از گفتارهایی از پیامبر و برخی حکایات تاریخی، به توصیف جهانی خیالی پرداخته که آمیزه‌ای از قصه‌ها و اسطوره‌هاست. کتاب پر از حکایات گوناگون است، از این‌روی، می‌تواند منبعی مهم برای مطالعۀ ادبیات عامیانه در ایران باشد. این اثر به تصحیح منوچهر ستوده چاپ شده است (تهران، ۱۳۴۵ش).