عطف به ماسبق
عَطف به ماسَبَق
قانون مجموعۀ مقرراتی است که توسط مقام صالح (معمولاً پارلمان یا مجلس) برای اموری که در آینده پیش می‌آید تصویب می‌شود. قانون بعد از تصویب به‌اجرا درمی‌آید و مادام که رسماً فسخ نشده، معتبر و قابل‌اجراست. به عبارت دیگر، اثر قانون نسبت به آینده است و شامل اموری که قبل از تصویب قانون رخ داده نمی‌شود، مگر این‌که خود قانون‌گذار اجازه دهد. این مفهوم را اصل عطف به ماسبق‌نشدن (برنگشتن به آنچه در گذشته رخ داده) گویند. مادۀ ۴ قانون مدنی می‌گوید: «اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد، مگر این‌که در خود قانون مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ شده باشد». اصل عطف به ماسبق‌نشدن قانون مبتنی بر عدالت است، زیرا اصل بر این است که مردم در معاملات و روابط خود آزادند و هر کاری مجاز و مباح است، مگر قانون آن را منع کند یا جرم بشناسد. قاعدۀ «قبح عقاب بلابیان»، که در فقه وجود دارد، شبیه همین اصل حقوقی است.