عقیل، علی عقیل عثمان
عقیل، علی عقیل عثمان (حضرموت 1924- 1987م) Ali Aghil Osman Aghil
ادیب، مورخ، مبارز و سیاستمدار یمنی. یتیم به دنیا آمد و در شرایطی سخت در مدارس حضرموت تحصیل کرد. بعدتر به فعالیت‌های ملی و فرهنگی روی آورد و مدرسه‌ی «منهل‌العلم» را برای آموزش مجانی بزرگسالان کشاورز تأسیس کرد. وی همراه با موسی الکاظم ابن یحیی مجله‌ی الحلبه را راه انداخت تا شورش علیه استعمار انگلیس را جهت دهد. زمانی که از احترام به پرچم بریتانیا در مدرسه‌ی نظامی سرباز زد زندانی شد، اما از محاکمه‌ی نظامی رهایی یافت. همراه نخستین دانشجویان بورسیه‌ی یمنی برای ادامه‌ی تحصیل به سوریه اعزام شد. در سوریه به حزب بعث پیوست و در نخستین کنگره‌ی تأسیس حزب حضور یافت. در سال 1959 کتاب حضرموت و قصة السید احمد وی منتشر شد. به سبب فعالیت سیاسی در سوریه بورسیه‌اش قطع شد و به اجبار برای امرار معاش در مدارس سوریه و سپس کویت به تدریس پرداخت. پس از پیروزی انقلاب سپتامبر 1962 به یمن بازگشت و در 1963 مدیریت مدرسه‌ی «النهضه» به او سپرده شد، اما به سبب مخالفت وی با کنگره‌ی لندن و اقدامش به برگزاری کنگره‌ی «بدعت‌ها» از این سمت برکنار شد و مقامات دولت قطیعی درصد دستگیری‌اش برآمدند. به دنبال این ماجرا به عدن و سپس سوریه رفت. در کنگره‌ی 1966 حزب بعث سوریه به عضویت شورای رهبری درآمد. مسئولیت امور یمن و اعزام نیروهای هوایی برای کمک به یمنی‌ها در جنگ ودیعه و شکستن محاصره‌ی صنعاء را برعهده گرفت و تا زمانی که صنعاء در محاصره قرار داشت از این شهر خارج نشد. در جریان درگیری‌های جنوب لبنان در کنار فلسطینی‌ها بود. در 1970 به یمن بازگشت و در تأسیس مرکز پژوهش‌های فرهنگی و باستانی یمن (1973) مشارکت کرد و به ریاست این مرکز منصوب شد. سردبیری مجله‌ی التراث را که در حوزه‌ی گردآوری نسخ خطی فعالیت داشت برعهده گرفت. بعدتر کتابخانه‌ی «الاحقاف» را راه‌اندازی نمود و کتابخانه‌ی خاندان خود «آل بنی یحیی» را به این کتابخانه اهدا کرد. در تأسیس اتحادیه‌ی ادیبان و نویسندگان یمنی مشارکت کرد.
عقیل پژوهش‌هایی در زمینه‌ی اندیشه‌ی ابن خلدون، خاندان اهدل و نسخه‌ی خطی تحفة الزمن از خود برجای گذاشته. مقالاتی نیز درباره‌ی قوم کنده، آبیاری در حضرموت، لهجه‌ی عامیانه یمنی و امثال و رسوم و آداب قبیله‌ای از وی منتشر شده است.