علم منطق

علم منطق (Wissenschaft der Logik)

کتابی در فلسفه و منطق، از گئورگ ویلهلم فریدریش هگل، منتشر شده به آلمانی در ۱۸۱۲. هگل به‌طور کلی در این اثر کوشیده است منطق واقعی را جانشین منطق صوری کند. به‌زعم او ذهن بشر با درکِ روح جهانی تکامل می‌یابد و از این رهگذر است که ماهیّت هر چیزی ادراک می‌شود. از این رو، علم منطق که سازوکارش بررسی ارتباط‌های عام و ضروری اندیشه است، در عین حال نوعی فلسفۀ اولی است، نوعی تبیین مطلق که به‌سبب عقلانی بودن واقعی، و چون واقعی است، عقلانی است. مقوله‌ها به‌مثابۀ اصول بنیادین اندیشه‌ای که به تجربه وحدت می‌بخشد، نه تنها صورت‌های کارکرد ذهن، بلکه لحظه‌های امر مطلقِ در حال گردیدن و اَشکال عینی حیات‌اند. علم منطق بیانگر کوشش هگل برای جانشین کردن منطق جدید (منطق ذهن یا منطق گردیدن) بر منطقی است که تا آن زمان بر فلسفه حاکم بوده است، یعنی منطق ارسطو.