کسایی مروزی، علی (مرو ۳۴۱ـ اوایل قرن ۵ق)

کِسایی مَرْوَزی، علی (مرو ۳۴۱ـ اوایل قرن ۵ق)

شاعر و حکیم ایرانی. زندگانی‌اش در اواخر دورۀ سامانیان و اوایل دورۀ غزنویان سپری شد. از شاعران مدیحه‌سرای دربار نوح سامانی دوم بود و وزیر او، عبیدالله بن احمد عتبی، را مدح می‌گفت. در اشعاری محمود غزنوی را نیز ستوده است. در اواخر زندگی، از مدح پادشاهان و امیران دست کشید و زهد پیشه کرد. قصایدش به‌شیوۀ رودکی و با درون‌مایۀ حکمت و موعظه است. آوازه و کمال او در این‌گونه شعر زمینه‌ساز ظهور کسانی چون ناصرخسرو شد. کسایی در وصف طبیعت و سادگی بیان، از تواناترین سخنوران زبان فارسی است. از دیوان ۳هزار بیتی او تنها ۲۰۰ بیت در جُنگ‌ها و تذکره‌ها باقی مانده است. یک مثنوی در بحر خفیف نیز داشته که آن هم نمانده است. کسایی مذهب شیعه داشت. مهدی درخشان اشعار حکیم کسایی مروزی را به‌چاپ رساند (تهران، ۱۳۷۰ش).