عمر بن عبدالعزیز
عُمَرِ بن عَبدُالعَزیز (مدینه ۶۲ـ۱۰۱ق)
هشتمین خلیفۀ اموی (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق). به وصیت پسرعمو و خلیفۀ پیشین، سلیمان بن عبدالملک، به خلافت رسید. در دوران کوتاه خلافتش، فقط به اقدامات و اصلاحات داخلی پرداخت و عدل و داد پیشه کرد. ازجمله کارهای اوست: ممنوع‌‌کردن لعن به حضرت علی(ع) بر منابر که از زمان معاویۀ اول رواج یافته بود؛ بازگرداندن فدک به فرزندان فاطمه(س) برای دلجویی از آنان؛ تقسیم هزاران دینار میان علویان که خلفای پیشین حقی برای آنان قائل نبودند؛ جلوگیری از اعمال زشت بنی‌امیه و «مظالم» خواندن آن‌ها؛ نپذیرفتن هدایای نوروز و مهرگان که پیش از او مرسوم‌ِ خلفا بود؛ مناظره با سران خوارج و اقناع آنان و جلوگیری از قیام آن‌ها؛ برکناری حاکمان ظالم و فاسد؛ کاستن از میزان خراج و لغو جزیه بر نومسلمانان؛ واداشتن تابعین به جمع‌‌آوری و ضبط و ثبت احادیث‌ِ پیغمبر اکرم(ص) که توسط خلیفۀ دوم ممنوع شده بود. به روایتی، مروانیان به او زهر خوراندند. عمر بن عبدالعزیز را صالح‌ترین و درستکارترین خلیفۀ اموی دانسته‌اند.