عیسی بن موسی بن محمد
عیسی بن موسی بن محمّد (حمیمه ۱۰۲ـ کوفه ۱۶۷ق)
(معروف به: شیخ‌الدوله) از بزرگان خاندان عباسی، برادرزادۀ ابوالعباس سفاح و منصور. در خلافت سفاح حکومت کوفه داشت. سفاح او را به ولیعهدیِ منصور برگزید. پس از مرگ سفاح در ناحیۀ انبار به نام منصور که در سفر حج بود از مردم بیعت گرفت. وی در خلافت منصور نیز امارت کوفه را داشت و در این مدت دو شورش علویان، یعنی شورش محمد بن عبدالله و ابراهیم قتیل باخمرا، را فرونشاند. در ۱۴۷ق منصور او را واداشت که به سود مهدی، پسر خلیفه، از ولیعهدی کنار برود و ولیعهدی مهدی را بپذیرد، اما در محرم ۱۶۰ق مهدی نیز او را واداشت که به سود موسی هادی، پسر خلیفه، از حق ولیعهدی خود بگذرد. ظاهراً، عیسی در طرح‌ریزی شهر بغداد مشارکت مؤثر داشت و نهری در بغداد احداث کرد که به نام او به نهر عیسی مشهور بود. تاریخ‌نگاران از کاخی در بغداد یاد می‌کنند که از آنِ عیسی بوده است.