غرب گرایی
غرب‌گرایی (westernization)
اصطلاحی که به یکی از انواع تحول فرهنگی اطلاق می‌شود. رافائل پتایی، جامعه‌شناس، غرب‌گرایی را چنین تعریف می‌کند: «غرب‌گرایی جریان خاص فرهنگی است که درنتیجۀ آن جامعه یا بخشی از آن، فرهنگی را که در غرب به دنبال «رنسانس» و «رفورماسیون» و «انقلاب صنعتی» به‌وجود آمده است به‌صورت کامل یا جزئی اقتباس می‌کند». در سیر تاریخی رویارویی با غرب، بیشتر ملل شرقی سه حالت زیر را داشته‌اند: ۱. گرایش آگاهانه برای اقتباس پاره‌ای از شیوه‌های غربی برای مقابله با قدرت غرب، که کم‌کم تبدیل به علاقه و دلبستگی جدی می‌گردد. این را می‌توان «دورۀ غرب‌گرایی» نامید. ۲. مرحلۀ تسلیم به غرب و تقلید چشم و گوش‌بسته یا «دورۀ غرب‌زدگی». ۳. دورۀ غرب‌ستیزی (طرد عناصر بیگانه) و بازگشت به خویشتن. غرب‌زدگی در سطح روشنفکران و زمامداران بیشتر به‌صورت تقلید کورکورانۀ اندیشه‌ها و ایده‌های غرب و اقدام جهت ایجاد وابستگی به غرب (غرب‌باوری)، و تا آن‌جا که به قشر غرب‌زده مردم عادی بازمی‌گردد، در سبک زندگی روزمره و آداب و رسوم اجتماعی متجلی شده است (فرنگی‌مآبی). غرب‌گرایی در جوامع کمونیستی، یکی از انواع اندیشه‌هایی است که در خارج از احزاب کمونیست پدید آمده است، ولی در درون حزب نیز هواخواهانی دارد. پیروان این اندیشه با استالینیسم به پیکار برخاسته‌اند. گروه روشنفکران غرب‌گرا به جنبش‌های سوسیال دموکراسی غرب، گرایش بیشتری نشان می‌دهند. اینان در عین حال نسبت به دموکراسی غرب، ازجمله آزادی بیان، آزادی مجامع و احزاب، آزادی مسافرت و وجود احزاب متعدد تمایل فراوان ابراز می‌دارند و سیستم تک‌حزبی را رد می‌کنند. تاریخ غرب‌گرایی و غرب‌زدگی در ایران به قبل از نهضت مشروطیت و آشنایی روشنفکران ایرانی با جهان غرب بازمی‌گردد. برخی از این روشنفکران از قبیل فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم‌خان و غیره نسخۀ غرب‌گرایی و فرنگی‌مآبی را تنها راه‌حل مشکلات ایران می‌دانستند و در این راه تا حدّ افراط و وابستگی کامل به فرهنگ غربی پیش می‌رفتند. جلال آل احمد در کتاب غرب‌زدگی گزارش مفصلی از این پدیده را در میان روشنفکران ایرانی ارائه می‌کند و ابعاد گوناگون آن را مورد بحث و کنکاش قرار می‌دهد. نهضت بازگشت به خویشتن از دهۀ ۳۰ و به‌ویژه ۴۰ و به دنبال نهضت امام خمینی (ره) به‌تدریج در میان قشرهای گوناگون به‌ویژه نخبگان اسلام‌گرا و توسط کسانی چون دکتر شریعتی تبلیغ و ترویج شد. انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان نماد مبارزه با غرب‌زدگی و بازگشت به فرهنگ خودی در دوران معاصر ارزیابی می‌گردد.