غلبه
غلبه (عرفان)
(در لغت به‌معنی چیرگی و زبردستی) حالتی است خاص که براثر مشاهده یا تخیّل امری بر ادراک صحیح انسان اثر می‌گذارد. در این‌حال، فردی که حالت غلبه برایش حاصل شده است ـ و در اصطلاح او را مغلوبٌ‌علیه خوانند ـ از ادراک صحیح خود و عالم پیرامونش، عاجز می‌شود و گاه به سخنان یا اعمالی روی می‌آورد که در حالت طبیعی هیچ‌گاه گرد آن سخنان و اعمال نمی‌گردد. صوفیان مشاهدۀ جلال یا جمالِ حضرت حق را دو عامل اصلی غلبه خوانده‌اند. یکی از توجیهاتی که برای شطحیات کفرآمیز شماری از صوفیان ارائه شده است چیرگی همین حالت غلبه بر اینان است. مشایخ متقدّم، برای آن که صحّت ادّعای سالک مبنی‌بر وجود این حالت در او را بیازمایند، او را به‌سوی آتش می‌راندند یا امر هول‌آور دیگری را در مسیر او قرار می‌دادند. چنانچه سالکی حقیقتاً در حالت غلبه قرار داشته باشد، بدون هیچ باک و ادراکی، خود را در آن امر وحشت‌آفرین قرار می‌داد. به نظر اینان چنین کسی را به‌خاطر سخنانی که در این حالت بر زبان می‌راند یا اعمالی که انجام می‌دهد، نمی‌توان سرزنش کرد.