فاسی، اسحاق بن یعقوب (۱۰۱۳ـ۱۱۰۳م)
فاسی، اِسْحاق بِن یَعقوب (۱۰۱۳ـ۱۱۰۳م)
(مشهور به ربّی اسحاق فاسی/ ریف) عالم یهودی و بازنگار قانون‌نامه‌ای از تلمود[۱] به‌نام سِفِر ها‌ـ هَلاخوت[۲] (کتاب قوانین)، همترازِ قانون‌نامه‌های ابن میمون[۳] و کارو[۴]). بیشتر عمرش را در فاس گذراند و کتاب قانونش را در این شهر نوشت. در ۱۰۸۸م، دو تن از دشمنانش او را از نظر حکومت وقت، خائن جلوه دادند. او به اسپانیا گریخت و در لوسنا[۵] رئیس جامعۀ یهودیان شد و مدرسۀ تلمودی برجسته‌ای دایر کرد. فاسی در تجدید حیات مطالعات تلمودی[۶] در اسپانیا و نیز در انتقال کانون این مطالعات از شرق به غرب نقش مهمی ایفا کرد. او در کتابش به جنبه‌های قانونی تلمود، یا هَلاخا[۷]، شامل قوانین مدنی، کیفری، و مذهبی پرداخته، همۀ موعظه‌ها و نیز بخش‌های راجع به تکالیف دینیِ[۸] قابل اجرا در فلسطین را حذف نموده، و با تمرکز بر جوانب عملیِ غفلت‌شده خدمت بزرگی به دین یهود کرده است. چکیده‌ای از تفسیرهای او دربارۀ آرای گِئونیم[۹] (گائون‌های)، در دو مدرسۀ یهودی بزرگ سرزمین بابِل[۱۰]، در فاصلۀ میان قرن ۷ تا پایان قرن ۱۳م، تدریس می‌شده است. همچنین، در تثبیت برتری تلمود بابلی[۱۱]، (که سه نسل از علمای قدیم آن را تدوین مجدد و تنقیح کرده بودند) بر تلمود فلسطینی (که تألیف نهایی آن را فشارهای خارجی دچار وقفه کرده بود) سهم مهمی داشت. قانون‌نامه یا سِفْرِ ها‌ـ هلاخوت فاسی را هنوز در یِشیوا[۱۲]ها تدریس می‌کنند. سرانجام در لوسنای اسپانیا درگذشت.