سیاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)
سیّاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)
| فاطمه سیّاح | |
|---|---|
| زادروز |
مسکو 1281ش |
| درگذشت | تهران 1326ش |
| محل زندگی | روسیه، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دکترای ادبیات اروپایی از دانشکدۀ ادبیات مسکو |
| شغل و تخصص اصلی | منتقد ادبی |
| شغل و تخصص های دیگر | مترجم و نویسنده |
| آثار | نقد و سیاحت (1354ش) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
(نام اصلی: فاطمۀ رضازادۀ محلاتی) منتقد ادبی، مترجم و نویسندۀ ایرانی، از فعالان جنبش زنان ایران و نخستین استاد زن ایرانی در رشتۀ ادبیات تطبیقی. از دانشکدۀ ادبیات مسکو در رشتۀ ادبیات اروپایی دکترا گرفت. پس از چهار سال تدریس در دانشگاه‌های روسیه، در اواخر ۱۳۱۲ش به تهران آمد و با تدریس در دانشسرای عالی در ۱۳۱۷ش، صاحب کرسی سنجش زبان‌های خارجه، و در ۱۳۲۲ش استاد کرسی زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران شد. در همان سال، عضو انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی و منشی کمیتۀ موسیقی و تئاتر و سینمای آن انجمن و در ۱۳۲۳ش، عضو هیئت تحریریۀ مجلۀ پیام نو شد که از سوی آن انجمن منتشر می‌شد. در نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران (تیرماه ۱۳۲۵ش) دربارۀ معرفی نقد ادبی و اهمیت آن در پیشرفت و تکامل ادبیات سخنرانی کرد. در ۱۳۲۶ش در کنگرۀ زن و صلح در پاریس شرکت کرد. نخستین کسی بود که ادبیات تطبیقی را در ایران وارد دروس دانشگاهی کرد. دانش آکادمیک و آشنایی کامل با چند زبان بیگانه، از او استادی ممتاز ساخته بود، به‌طوری‌که پس از مرگش، به‌دلیل نبودن جانشینی صاحب صلاحیت، درس «سنجش ادبیات» تعطیل شد. سیاح از فعالان جنبش زنان ایران بود و در بحث‌ها و سخنان و نوشته‌های خود به ارتباط با هنر و ادبیات پرداخته است. ۳۵ مقاله، شامل سخنرانی و ترجمه، از او به‌جای‌مانده که همراه با بخشی از تقریرات درسی‌اش به همت محمد گلبن در کتاب نقد و سیاحت (۱۳۵۴ش) گردآوری شده است. سیاح در نقد ادبی، به تأثیر از منتقدانی چون چرنیشفسکی و بلینسکی نگرشی جامعه‌شناختی و تاریخی به ادبیات داشت و به شکلی نظام‌یافته دربارۀ تاریخ تطور رمان و مقام رمان‌نویسان زن بحث کرد و در مقالاتی که راجع به فردوسی و شاهنامه نوشت شیوۀ تازه‌ای را در بررسی ادبیات کلاسیک فارسی به‌کار گرفت.