فتوحات مکیه
فُتوحاتِ مَکّیّه
(عنوان کامل: الفُتوحاتُ‌الْمَکّیّه فِی الْاَسْرارِالْمالِکیّة و الْمَلِکیّة) تألیف ابن عربی، دایرةالمعارف‌گونه‌ای به عربی، در شرح و ایضاح قریب به‌اتفاق مباحث و معارف صوفیه، بازپیراسته در ۶۳۲ـ ۶۳۶ق. فتوحات مکیه از مهم‌ترین آثار صوفیانه، و به قولی، جامع‌ترین اثر صوفیانه در تاریخ تصوف اسلامی است. ابن عربی ابتدا آن را در ۵۵۹ـ ۶۲۹ق تألیف کرد و باری دیگر، در ۶۳۲ـ ۶۳۶ق، تحریری نو از آن به‌دست داد و به احمد بن ابوبکر قرشی اهدا کرد. دست‌نویس ابن عربی از تحریر دوم برجا مانده است. فتوحات مکیه در شش فصل و ۵۶۰ باب تدوین شده و مؤلف در آن ضمن گردآوری مجموع معارف پیشینیان، یافته‌های خود را نیز بدان افزوده است. مؤلف در بهره‌های مختلفِ این اثر از آگاهی‌های فلسفی و کلامی نیز بهره برده، و عبدالوهاب شعرانی در دو نوبت آن را خلاصه کرده است و شماری از بزرگان عرفان اسلامی، ازجمله عبدالقادر گیلانی، بر بخش‌هایی از آن شرح نوشته‌اند. این مجموعه نخست در ۴ مجلد بزرگ و سپس حدود یک سوم آن در ۱۳ مجلّد به تصحیح انتقادی عثمان یحیی به‌چاپ رسیده است.